فلافل لوکس شد؛ خداحافظ غذای ارزان ایرانی!
اقتصادایرانی: فلافل، غذای محبوب و ارزان ایرانیها، به دلیل افزایش شدید قیمتها دیگر غذای همیشگی سفرههای ساده نیست و به یک خوراکی گرانقیمت تبدیل شده است.
در سال ۱۳۹۴، برای بسیاری از مردم، ساندویچ یک غذای رایج و ارزان محسوب میشد. افراد مختلف جامعه مثل دانشجویان، رانندگان، کارمندان و کارگران میتوانستند تنها با چند هزار تومان یک فلافل یا همبرگر سفارش دهند و از آن لذت ببرند. در آن زمان، قیمتها به این صورت بود: فلافل بین ۳۵۰۰ تا ۵۰۰۰ تومان، هاتداگ حدود ۶۰۰۰ تا ۷۰۰۰ تومان، همبرگر حدود ۱۰ تا ۱۲ هزار تومان و ساندویچ ژامبون حدود ۱۵ هزار تومان. این غذاها بخشی از سبک زندگی و خاطرات روزانه مردم بودند.
افزایش شدید قیمت ساندویچ در تهران
امروز شرایط کاملاً تغییر کرده است. قیمت یک فلافل که در سال ۱۳۹۴ تنها ۵۰۰۰ تومان بود، حالا به ۸۰ تا ۱۲۰ هزار تومان رسیده است که نشاندهنده افزایش ۱۵۰۰ تا ۲۴۰۰ درصدی است. هاتداگ معمولی که زمانی ۷۰۰۰ تومان قیمت داشت، اکنون به ۱۲۰ تا ۱۶۰ هزار تومان رسیده و همبرگر معمولی نیز با افزایش ۱۰۸۳ تا ۱۳۳۳ درصدی، اکنون بین ۱۳۰ تا ۱۶۰ هزار تومان به فروش میرسد. ساندویچ ژامبون نیز با رشد قیمت ۸۳۳ تا ۱۲۰۰ درصدی، حالا به ۱۴۰ تا ۱۸۰ هزار تومان رسیده است. این اعداد تنها آمار اقتصادی نیستند، بلکه روایتگر واقعیت زندگی امروز مردم هستند.
دلایل افزایش قیمت ساندویچها
علت اصلی این افزایش قیمتها به چند عامل کلیدی بازمیگردد. اولین عامل، رشد چشمگیر قیمت مواد پروتئینی است. در سال ۱۳۹۴، گوشت قرمز حدود ۳۰ تا ۳۵ هزار تومان قیمت داشت، اما امروز بیش از ۷۰۰ هزار تومان ارزش دارد؛ یعنی افزایش ۱۹۰۰ تا ۲۳۳۳ درصدی. مرغ نیز که قبلاً بین ۵ تا ۷ هزار تومان بود، حالا به قیمت بیش از ۱۵۰ هزار تومان رسیده است؛ یعنی افزایش ۲۱۴۳ تا ۲۹۰۰ درصد. قیمت نان باگت، روغن، سس و سایر مواد اولیه نیز بهطور قابل توجهی افزایش یافته است و هزینههای تولید را بالا برده است.
دومین عامل مهم، صعود قیمت اجاره مغازهها و دستمزدهاست. اجاره یک مغازه کوچک در سال ۱۳۹۴ در حوالی میدان انقلاب بین ۳ تا ۵ میلیون تومان بود، اما اکنون این مبلغ به ۳۰ تا ۵۰ میلیون تومان رسیده است؛ یعنی رشد ۱۰ برابری. دستمزد کارگران و هزینههای مربوط به انرژی و تجهیزات نیز همگی باعث شدهاند تا هزینههای نهایی ساندویچها بسیار بالا برود. حتی اگر صاحبان رستورانها بخواهند قیمتها را منطقی تعیین کنند، باز هم امکان کاهش وجود ندارد.
تأثیر گرانی بر مصرفکنندگان
این افزایش قیمتها، عادتهای غذایی مردم را تغییر داده است. یک دانشجوی ورودی سال ۱۳۹۴ بیان میکند که «در آن زمان هر روز میتوانستیم فلافل بخوریم، اما حالا باید برنامهریزی کنیم تا بدانیم چه روزی امکان خرید ساندویچ داریم.» یک راننده تاکسی نیز میگوید: «در گذشته میشد با ۱۰ هزار تومان وسط کار یک لقمه تهیه کرد، اما حالا هزینه ۱۵۰ هزار تومان برای ناهار بههیچوجه صرف نمیکند.» یک کارگر ساختمانی نیز اظهار میکند: «قدیم با همکارها راحت یک غذای ساده میخوردیم اما حالا قیمت ساندویچ با نصف دستمزد یک ساعت کارمان برابر است.» این روایتها نشاندهنده حذف تدریجی یک غذای معمولی از سفره مردم است.
در مناطق شمالی تهران، وضعیت متفاوتی است. فستفودهایی وجود دارند که ساندویچهایی با قیمت ۲۵۰ تا ۳۰۰ هزار تومان عرضه میکنند. کارشناسان بر این باورند که اگر روند گرانی مواد اولیه ادامه پیدا کند، احتمالاً قیمت یک همبرگر معمولی در سال آینده از مرز ۲۰۰ هزار تومان عبور خواهد کرد. این افزایش قیمتها پیامد افزایش هزینههای تولید، اجاره مغازهها و حقوق کارکنان است و فشار زیادی بر کسب و کارها وارد میکند.
ساندویچ که زمانی غذایی ارزان برای مردم بود، حالا به نمادی غیررسمی از تورم تبدیل شده است. شاید مردم درباره نرخهای رسمی تورم شک داشته باشند، اما قیمت یک فلافل یا همبرگر را هیچگاه فراموش نمیکنند. اگر از آنها بپرسیم «قیمت ساندویچ در سال ۱۳۹۴ با امروز چقدر تفاوت دارد؟»، پاسخ مشخص است: «خیلی زیاد». این عبارت، بازتابی واقعی از فشارهای اقتصادی و تأثیر ملموس تورم بر زندگی مردم طی ده سال اخیر است.
