معمای 2400 مگاواتی

با توجه به اینکه هر دستگاه ماینر 3 کیلووات ساعت برق مصرف می کند بنابراین می توان گفت توقف دستگاه های ماینینگ نه تنها منجر به کاهش بار شبکه برق می شود بلکه کاهش تلفات شبکه و افزایش عمر تجهیزات را نیز به همراه دارد. زیرا این دستگاه ها به صورت 24 ساعته با حداکثر توان کار می کنند که همین امر منجر به افزایش تلفات حرارتی در خطوط انتقال، فرسایش سریع تر ترانسفورماتور ها و کابل ها و افزایش احتمال خرابی زیرساخت های برق می شود.براساس اعلام توانیر در دوران جنگ 12 روزه متوسط تقاضای برق کشور 2400 مگاوات یعنی تقریبا حدود 4 درصد کاهش پیدا کرده که علت اصلی آن قطع اینترنت و توقف ماینینگ در کشوراست. اما آیا این آمار واقعا منعکس کننده تاثیر ماینینگ است؟ دراین خصوص کارشناسان نظرات متفاوتی دارند.

در همین راستا رئیس اتحادیه انجمن های علمی انرژی ایران در گفت و گو با خبرنگار روزنامه «ایران»عنوان کرد: برخی نتیجه گیری می کنند که چون در این مدت اینترنت قطع بوده و در نتیجه استخراج رمز ارز میسر نبوده پس ما می توانیم بگوییم که 2400 مگاوات مصرف استخراج کننده های رمز ارز کشور بوده است. اما باید اعلام کنم که این نتیجه گیری درست نیست. زیرا یک فرضی در این نتیجه گیری نهفته است که فرض غلطی است. در واقع این فرض که در تمام این 12 روز الگوی مصرف برق کشور با روزهای قبل و بعد آن تغییری نکرده است.هاشم اورعی اظهار کرد:«باید در نظر داشته باشیم که متغیرهای زیادی در کشور وجود دارد که همه آنها به میزان متفاوتی روی مصرف برق تاثیر می گذارند. به عنوان مثال افزایش دمای هوا تاثیر قابل توجهی بر مصرف برق دارد و سوالات اصلی اینجاست که آیا در این 12 روز دمای هوا دقیقا همانند 12 روز قبل خود بوده است؟ آیا فعالیت های صنعتی کشور نیز دراین 12 روز همانند قبل بوده؟»وی تصریح کرد: «با توجه به شرایط جنگی که در کشور حاکم بوده میزان تولید صنایع نسبت به روزهای قبل از جنگ با کاهش مواجه بوده که همین امر نیز موجب شده در آن 12 روز طبیعتا تقاضای برق هم کاهش پیدا می کند. این امر در مورد بخش خدمات و خانگی نیز صدق می کند. چون درصد قابل توجهی از ساکنین استان تهران به سمت شهر های شمالی رفته و در آنجا ساکن شده اند به معنای تغییر الگو مصرف است.»

اورعی تاکید کرد:«بنابراین نمی توانیم فرض کنیم که در 12 روز جنگ الگوی مصرف یکسان بوده است. در نتیجه ما نمی توانیم این نتیجه گیری را داشته باشیم که کاهش تقاضای 2400 مگاواتی برق مربوط به مصرف ماینرها ست.»وی یادآور شد:«نمی توان حرف افرادی که اعلام می کنند میزان مصرف ماینرها ناچیز هستند و تاثیری در ناترازی برق ندارند را تایید کرد. از سوی دیگر من سخنان برخی دیگر که عنوان می کنند ماینرها مصرف خیلی بالایی دارند را نیز درست نمی دانم. به طور مثال در برخی از موارد شنیدم که عنوان می کنند سهم ماینرها در ناترازی برق 20 درصد است که این امر اصلا درست نیست. همه اینها حرف های غیر قابل قبول و غیر کارشناسی است.»اورعی افزود: «به طور کلی کسی نمی تواند با قاطعیت عنوان کند ماینرها چقدر برق مصرف می کنند. اما به نظر من و با توجه به شواهد، احتمالا این دستگاه ها حدود دو تا سه درصد از تقاضای برق کشور را شامل می شوند که نه ناچیز است و نه آنقدر زیاد که منجر به ناترازی برق کشور شود. قطعا اگر وزارت نیرو به وظیفه خود عمل کرده و افرادی را که به صورت غیر قانونی اقدام به استخراج رمزارز می کنند شناسایی و از ادامه کار آنها جلوگیری کند به همان میزان به رفع ناترازی کمک می کند.»

همچنین نایب رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران در گفت و گو با خبرنگار روزنامه «ایران» عنوان کرد:«این نتیجه گیری چندان درست نیست زیرا در این ایام کشور شاهد کاهش مصرف بخش صنایع و خانگی بوده است. زیرا در این مدت اغلب افراد تهران را ترک کرده و به شهرهای دیگر رفتند. همین امر موجب شد مصرف خانگی کاهش قابل توجهی داشته باشد. از سوی دیگر صنایع نیز در 12 روزه حملات رژیم صهیونیستی به حالت نیمه تعطیل در آمدند.» بنابراین همین دلایل می تواند منجر به کاهش 2400 مگاواتی بار شبکه برق کشور شود.

حمید رضا صالحی افزود: «علاوه بر این موارد می توانیم بگوییم که قطعی اینترنت منجر به کاهش ماینینگ شده است اما نمی توانیم عنوان کنیم کل 2400 مگاوات مربوط به عدم کارکرد این بخش است. به نظر من بخش های دیگر را نیز در این بررسی باید در نظر گرفت.»

علاوه بر آن یکی از کارشناسان ارشد صنعت برق نیز دراین خصوص اظهار کرد: «به هر حال نمی توان منکر این شد زمانی که اینترنت قطع می شود طبیعتا فعالیت هایی که متناسب با دیتا سنترها و ماینرها ست نیز متوقف می شود. بنابراین چنین برآوردی درباره کاهش بار شبکه برق کشور می تواند درست باشد.»

علیرضا شیرانی افزود: «از سوی دیگر نباید فراموش کرد که در مزارع ماینینگ یک دستگاه با یک نفر قرار ندارد و تعداد زیادی از تجهیزات را در کنار هم قرار می دهند تا استخراج رمز ارز برای آنها مقرون به صرفه شود. عمدتا این دستگاه ها در کارخانجات نصب و مورد استفاده قرار می گیرد. علاوه بر آن حتما باید ماینرها برق قطع نشو داشته باشند زیرا زمانی که برق قطع می شود ماینینگی که صورت گرفته ریسک شده و باید مجددا از ابتدا ماینرها و محاسبات آن را آغاز کنند.»

استاد دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر دانشگاه تربیت مدرس در گفت و گو با خبرنگار روزنامه «ایران» بیان کرد: «کسب و کارهایی که به اینترنت مرتبط هستند تنها معطوف به ماینرها نمی شود. بنابراین زمانی که اینترنت قطع می شود فعالیت بسیاری از کسب و کارها نیز متوقف می شود و همین امر تاثیر مستقیمی بر مصرف برق دارد.»محمودرضا حقی فام افزود: «به نظر من همه 2400 مگاوات کاهش بار از شبکه مربوط به ماینرها نیست و تنها بزرگنمایی است که صورت می گیرد. بررسی ها نشان می دهد نهایت مصرف ماینرها از شبکه 1500 مگاوات است. زیرا فاکتورهایی همچون شرایط آب و هوایی، رطوبت، وضعیت کسب و کارها در زمان جنگ و.. می تواند در مصرف برق تاثیر گذار باشند.»

به نظر می رسد که دراین باره قطعیت در آمار وجود ندارد. هیچ مرجع مستقلی آمار دقیق مصرف ماینرها را ندارد و حتی کارشناسانی که با ما صحبت کردند این موضوع را عامل ناترازی نمی دانند. راهکاری که هاشم اورعی ارائه می کند شفاف سازی آمار و تفکیک مصرف بخش های صنعتی، خانگی و ماینینگ در گزارش های رسمی است. اما مشخص است که ادعاهای افراطی مانند سهم 20 درصدی ماینینگ در ناترازی غیرکارشناسی است و راه حل بحران را منحرف می کند.اختلاف نظر کارشناسان بر سر «2400 مگاوات» ناترازی برق که در زمان جنگ برطرف شده، پرده از یک واقعیت برداشت: بحران برق ایران تک عاملی نیست. ماینرها گرچه سهمی از مصرف دارند، اما غول های پنهان بحران؛ فقدان داده های شفاف، فرسودگی شبکه و مدیریت ناکارآمد انرژی هستند. تا زمانی که وزارت نیرو آمار دقیقی از مراکز استخراج رمزارز ارائه ندهد، هر عددی — از 2400 مگاوات تا 3 درصد — در هاله ای از ابهام باقی می ماند. آنچه روشن است: حل بحران، نیازمند اقدام علیه ماینرهای غیرمجاز و شفافیت در گزارش دهی است، نه بزرگنمایی یا کوچک شماری یک متهم.