اسرائیل و حمایت از اقلیت دروزی سوریه

اقتصادایرانی: تحولات تازه در جنوب سوریه از ورود رژیم اسرائیل به مرحله‌ای جدید و نگران‌کننده از مداخله حکایت دارد؛ مداخله‌ای که این بار با بهره‌برداری از شکاف‌های طایفه‌ای، به‌ویژه در میان جامعه دروزی، و به بهانه حمایت از اقلیت‌ها صورت می‌گیرد. جامعه دروزی سوریه مدت‌هاست در تنش و درگیری با اقلیت بدوی این کشور قرار دارد، و اکنون به نظر می‌رسد این اختلافات به ابزاری برای اجرای اهداف جدید تل‌آویو در منطقه تبدیل شده است.

یادداشت را به طور کامل بخوانید:

دولت انتقالی سوریه به ریاست احمد الشرع، برای کنترل اوضاع و ایجاد آرامش نیروهایی را به استان «سویدا» اعزام کرد اما نیروهای افراطی اسلام گرای وابسته به دولت مرکزی وضع را پیچیده تر کرد‎ند. برخی از این نیروها در جریان عملیات، غیرنظامیان دروزی را کشتند. این اقدامات باعث شد درگیری ها در استان سویدا گسترش پیدا کند و تعداد زیادی از شهروندان دروزی و نیروهای مسلح وابسته به دولت انتقالی کشته شوند.

از زمان سقوط بشار اسد، دروزی ها در برابر تلاش های دولت برای تحمیل حاکمیت بر جنوب سوریه مقاومت کرده اند. در حالی که جناح های دروزی در سوریه در رویکرد خود نسبت به مقامات جدید، از احتیاط تا رد کامل، متفاوت هستند اما در مجموع بسیاری از آنها با حضور امنیتی سوریه در سویدا مخالف اند و در برابر ادغام در ارتش سوریه نیز مقاومت کرده اند.

دولت انتقالی دمشق، اقدامات علیه دروزی ها در منطقه را محکوم کرده و خواستار آتش بس در استان سویدا شده اما دروزی ها به ‎شدت نسبت به نیروهای دولت مرکزی بدبین هستند و معتقدند نیروهای دولت مرکزی اقدامات عامدانه ای برای قتل عام و سرکوب اقلیت دروزی انجام داده است. اگرچه دولت انتقالی سوریه همواره تاکید کرده همه اقلیت های سوریه از جمله کردها، علوی ها و دروزی ها را به رسمیت می شناسد و قصد دارد یک حکومت فراگیر برای همه شهروندان سوریه تشکیل دهد، اما در عمل نیروهای افراط گرای وابسته به حکومت جدید با اقلیت ها درگیر شده اند.

دروزی ها یک اقلیت مذهبی-فرهنگی در خاورمیانه هستند که با جمعیتی حدود 1.5 میلیون نفر، عمدتا در لبنان، سوریه، اسرائیل و بخش هایی از اردن زندگی می کنند. حدود 145 هزار دروزی در داخل اسرائیل و بلندی های جولان اشغالی زندگی می کنند و حدود 1.6 درصد از جمعیت اسرائیل را تشکیل می دهند. دروزی ها به دلیل جمعیت کم و پراکندگی جغرافیایی، به ‎ عنوان اقلیتی مذهبی در کشورهای محل سکونت خود با چالش هایی مواجه اند.

دروزی ها یک گروه مذهبی و قومی عرب متمایز از بلندی های جولان در شمال سرزمین اشغالی فلسطین، جنوب سوریه و لبنان هستند. مذهب آنها به عنوان شکلی از اسلام شیعه تکامل یافته، اما آنها خود را مسلمان نمی دانند و دروز را یک دین مستقل معرفی می کنند. این گروه پیرو شاخه ای از اسلام است که اجازه هیچ گونه تغییر دین (نه ورود به آن و نه خروج از آن) و ازدواج با غیر دروزی ها را نمی دهد.

در سوریه، جامعه دروزی در سه استان جنوب (سویدا، درعا و قنیطره) نزدیک به بلندی های جولان که توسط اسرائیل اشغال شده است، متمرکز هستند. بیشتر دروزی های ساکن در جولان خود را سوری می دانند و هنگام تصرف منطقه توسط اسرائیل، پیشنهاد تابعیت اسرائیلی را رد کردند. به کسانی که تابعیت را نپذیرفتند، کارت اقامت اسرائیلی داده شد، اما آنها شهروند اسرائیلی محسوب نمی شوند.

اسرائیل مدعی است «برای نجات برادران دروزی مان و نابودی باندهای وابسته به رژیم سوریه» وارد عمل شده و در حمایت از جمعیت اقلیت دروزی سوریه به دمشق حمله کرده است و تا تامین امنیت کامل آنها حملات به سوریه را ادامه خواهد داد. حملات اسرائیل به دمشق، در ادامه حملاتی است که اسرائیل پس از سقوط حکومت بشار اسد علیه خاک سوریه آغاز کرده است. در این مدت، اسرائیل سرزمین هایی از سوریه را تصرف کرده و بخش های مهمی از توان نظامی سنگین ارتش سوریه را در حملات هوایی از بین برده است.

اسرائیل ادعا می کند حملات به سوریه با هدف حمایت از جمعیت اقلیت دروزی سوریه انجام می شود، اما بسیاری از دروزی های سوریه با دخالت خارجی در امور سوریه مخالف هستند. به ‎صورت سنتی جمعیت دروزی سوریه بسیار ملی گرا هستند و هرچند در هفته های اخیر وارد نبردی خونین با نیروهای دولت مرکزی شده اند، اما اغلب شیوخ دروزی درخواستی از اسرائیل برای مداخله نداشته اند.

اما دروزی ها برای اسرائیل اهمیت دارند. جامعه دروزی در اسرائیل جایگاه ویژه ای داشته و برخلاف بسیاری از جوامع عربی، بیشتر دروزی ها خود را اسرائیلی می دانند و به دولت اسرائیل وفادار هستند. این وفاداری از طریق خدمت اجباری مردان دروزی در نیروهای دفاعی اسرائیل نشان داده می شود. آنها حضوری پررنگ در ارتش اسرائیل دارند. مشارکت بالای آنها در نیروهای دفاعی اسرائیل آنها را به یک نیروی تاثیرگذار برای امنیت ملی اسرائیل تبدیل کرده است. حمایت اسرائیل از دروزی ها، به ویژه در سوریه یک حرکت استراتژیک تلقی می شود. این حمایت به اسرائیل کمک می کند متحدان منطقه ای پیدا کند.

مداخلات اسرائیل در سوریه به بهانه حمایت از اقلیت دروزی، از فروپاشی حکومت بشار اسد آغاز شد. از همان زمان رهبران دروزی نسبت به این بهانه جویی برای تصرف خاک سوریه و حمله به این کشور انتقاد کرده اند. در میان دروزی ها در مورد تعلق خاطر به منطقه ازجمله همکاری با اسرائیل اختلاف نظرهایی وجود دارد.

ولید جنبلاط، رئیس سابق حزب سوسیالیست ترقی خواه لبنان و رهبر جامعه دروزی این کشور بر این باور است که «اسرائیل از دروزی های سویدا محافظت نمی کند، بلکه برخی افراد ضعیف النفس و ناآگاه را با ادعای محافظت از آنها جذب خودش می کند. باید گفت وگوی گسترده ای با بازیگران و شخصیت های صاحب نفوذ در سویدا آغاز کنیم. پروژه ای که دشمن صهیونیستی طراحی کرده، خطرناک است و می خواهد عده ای را که اراده ضعیفی دارند، به جنگ داخلی بکشاند. همه می دانند اگر در این دام دشمن بیفتیم، چه بلایی سرمان می آید».

مداخله اسرائیل اما فراتر از حملات هوایی به سوریه است و نشانه هایی از شکل گیری یک پروژه امنیتی طایفه ای دارد که می تواند به تجزیه اجتماعی و سیاسی سوریه منجر شود. عبور ده ها نفر از دروزیان سرزمین های اشغالی به خاک سوریه، با فراخوان های آشکار رهبران مذهبی طایفه دروزی در فلسطین اشغالی همراه بود. هم زمان با این تحرکات، جنگنده های اسرائیلی مواضع حساسی را در نزدیکی وزارت دفاع سوریه در دمشق هدف قرار دادند؛ اقدامی که پیام روشنی برای رهبری سوریه داشت. جنوب سوریه در آستانه تبدیل شدن به میدان تقابل جدیدی میان سوریه و اسرائیل است؛ احیای سناریوی قدیمی تجزیه از طریق ایجاد کانون های طایفه ای مستقل که به طور مستقیم با اسرائیل در تماس و هماهنگی خواهند بود. خطرناک ترین سناریو، تشکیل هسته های مسلح دروزی وفادار به اسرائیل در جنوب سوریه است. این امر می تواند به درگیری های داخلی دامن زده و ثبات منطقه را بیش از گذشته تهدید کند. تحولات اخیر در سویدا آغاز فصلی جدید از مداخلات آشکار اسرائیل در سوریه، با ابزار اقلیت سازی و تضعیف حاکمیت ملی این کشور است. پاسخ احتمالی حاکمان سوریه، تعیین کننده معادله درگیری آینده خواهد بود.