بورس پس از آتش‏‌بس

بورس هنوز با ریسک‌‌های ژئوپلیتیکی دست‌‌وپنجه نرم می‌‌کند که حالا، در شرایطی که گویی «آتش‌‌بس» برقرار شده، بحرانی جدی‌‌تر در راه است: بحران انرژی و آب، که می‌‌تواند پیامدهای گسترده و ویرانگری بر اقتصاد ایران و بازار سرمایه بر جای بگذارد. نخست، به بحران انرژی بپردازیم؛ موضوعی که بارها مورد توجه کارشناسان قرار گرفته است. اثر قطعی‌‌های برق بر صنایع کشور، در سال گذشته، بین ۳ تا ۵‌میلیارد دلار برآورد شده است؛ رقمی که حتی رئیس‌‌جمهور نیز به آن اشاره کرده و از زیان صنایع در اثر این قطعی‌‌ها سخن گفته است. کاهش تولید، افزایش بهای تمام‌‌شده، افت صادرات و کاهش توان رقابتی تنها بخشی از پیامدهای این بحران است. اما عمق ماجرا فراتر از این ارقام است. 

ایران برای حفظ سطح فعلی تولید نفت، نیازمند سرمایه‌‌گذاری دست‌‌کم ۲۵۰‌میلیارد دلاری است؛ تنها برای حفظ وضع موجود، نه توسعه! در بخش گاز نیز به اذعان مسوولان، توان برداشت از میادین گازی کشور با رقبا قابل قیاس نیست که بخشی از آن به دلیل فرسودگی تجهیزات و فناوری‌‌های منسوخ است. افت فشار در میادین گازی خود گواه روشنی بر این واقعیت است. 

در حوزه برق، حتی اگر همین امروز قیمت‌‌گذاری دستوری حذف شود و مسیر برای سرمایه‌‌گذاری‌‌های گسترده باز شود، دست‌‌کم ۴ سال زمان نیاز است البته بسته به نوع نیروگاه این زمان کمتر و بیشتر نیز می‌‌شود تا نتایج آن ملموس شود. این یعنی بحران، نه در افق سال‌‌های آینده، بلکه در ماه‌‌ها و حتی روزهای پیش رو صنایع کشور را تحت فشار قرار خواهد داد. شرکت‌‌های بورسی و غیربورسی یا تولید خود را از دست خواهند داد یا با جهش بهای تمام‌‌شده، در مرز ورشکستگی قرار خواهند گرفت. هرچند برخی بنگاه‌‌ها به سمت خودکفایی در تامین انرژی حرکت کرده‌‌اند، اما در شرایط بحرانی، دولت ناچار است برق تولیدی این شرکت‌‌ها را در اختیار شبکه سراسری قرار دهد؛ مساله‌‌ای که پیش‌‌تر نیز در مواردی رخ داده است.