شتاب علم و فناوری با توان نخبگان
علی باقر طاهری نیا

اقتصاد ایرانی: استفاده از ظرفیت نخبگان علمی برای تحقق راهبرد شتاب علم و فناوری ضروری است؛ رهبر انقلاب در پیام اخیر خود با تاکید بر نقش بیبدیل نخبگان، آنها را پیشران پیشرفت دانش و فناوری کشور دانستهاند.
شتاب علم و فناوری در دنیای امروز، یک راهبرد کلیدی برای رشد و توسعه محسوب میشود. تحقق این هدف والا مستلزم بهرهگیری از توان بالقوه و تخصص نخبگان علمی کشور است. نخبگانی که با استعداد، خلاقیت و تعهد خود، میتوانند مسیر پیشرفت را تسریع کنند.
تغییر مفهوم جنگ در عصر فناوری
با گذر زمان، مفهوم و منطق جنگ دستخوش تحولات قابلتوجهی شده است. جنگها از تکیه بر کمیت به کیفیت، از کُندی به شتاب بالا و از انسانمحوری به فنمحوری حرکت کردهاند. تجربه جنگ تحمیلی ۱۲ روزه میان رژیم غاصب و ایران، نمونهای آشکار از این پارادایم جدید است. در این تقابل، معادله اقدام، ادوات و عملیات به دلیل نقش برجسته فناوریهای نوین تغییر یافته است.
نقش فناوری در معادلات جنگ مدرن
در جنگهای مدرن، مفاهیمی همچون امنیت، ابزار دفاعی و مرزهای مواجهه، تحت تأثیر ظهور فناوریهای پیشرفته و هوش مصنوعی قرار گرفتهاند. ایران با استفاده از توان داخلی و فناوری بومی، قدرت خود را به نمایش گذاشت و نشان داد که اعتماد به توانمندیهای داخلی و نخبگان علمی، میتواند دستاوردهای بزرگی به همراه داشته باشد.
پیامدهای جنگ تحمیلی برای شتاب علم و فناوری
جنگ تحمیلی ۱۲ روزه، جلوهای از خودباوری ملی بود که قدرت بازدارندگی مبتنی بر توانمندیهای داخلی را به نمایش گذاشت. این دستاورد موجب افزایش اعتماد عمومی به توان علمی کشور شد. رهبر معظم انقلاب نیز بر اهمیت شتاب در پیشرفت علم و فناوری تأکید داشتهاند. ایشان نخبگان علمی را عامل اصلی پیشرفت دانستهاند که باید مورد توجه و حمایت جدی قرار گیرند.
ضرورت تمرکز بر اولویتهای علمی و فناوری
ضروری است که نظام مدیریتی با توجه به اولویتهای فناورانه در حوزههای سخت و نرم، توان خود را متمرکز کند. توجه به مسائل کلان ملی و تعریف اولویتهای علمی، به افزایش بهرهوری و خلق دستاوردهای مهم کمک میکند.
کنشگران اصلی در مسیر شتاب علمی و فناورانه.یکی از فناوریهای کلیدی تأثیرگذار بر منطق جنگ و امنیت.نمادی از قدرت مبتنی بر دانش و فناوری بومی. مفهوم کلیدی توصیفنخبگان علمی |
هوش مصنوعی |
بازدارندگی داخلی |
چالشها و فرصتهای پیش رو
یکی از چالشهای مهم پیش روی پژوهشگران، موضوع تحریمهای ظالمانه و محدودیتهای ناشی از انسداد علمی بینالمللی است. در این شرایط، تقویت مجلات داخلی و استمرار سیاستهای مرتبط ضروری به نظر میرسد. همچنین باید به نقش حساس ریز دادهها در شکلگیری تصاویر بزرگ و پیامدهای امنیتی آن توجه ویژه داشت.
راهکارهای پیشنهادی
تدوین نظام ارزیابی متمایز برای نخبگان علمی.
افزایش حمایتها از پژوهشگران در مسیر شتاب علمی.
توجه به محرمانگی و امنیت بروندادهای پژوهشی.
تقویت منابع داخلی برای مقابله با انسداد علمی.
در نهایت، درسآموختههای جنگ تحمیلی ۱۲ روزه نشان میدهد که بهرهبرداری از توان ملی در حوزه علم و فناوری، نقشی کلیدی در تقویت اقتدار ملی و علمی کشور داشته و باید در عرصههای مختلف حکمرانی جاری شود.