چرا برق ایران ارزان‌ترین است؟ نگاهی به هزینه برق در کشورهای فقیر
اقتصاد ایرانی: ایران با ارزان‌ترین نرخ برق جهان، رکورددار مصرف بی‌ضابطه انرژی شده است؛ ادامه این قیمت‌گذاری ناپایدار، بحران خاموشی‌ها را تشدید کرده و اصلاح تعرفه‌های برق به یک ضرورت حیاتی برای جلوگیری از آسیب‌های بیشتر تبدیل شده است.
سید حامد سید قربانی: قطعی‌های مکرر برق، تبدیل به کلاسی روزانه شده که واقعیات اقتصادی را برای کسانی که طرفدار کمونیسم هستند، آشکار می‌کند. این قطعی‌ها، صدای شکست برخی ایده‌های اقتصادی را بلندتر کرده است، و حتی با نارضایتی کسبه، قیمت پایین برق همچنان مورد حمایت بسیاری باقی مانده است. برخی معتقدند که قیمت برق همین حالا هم *زیاد* است، یا اینکه منابع نفت و گاز کشور باید باعث شود انرژی ارزان یا رایگان در دسترس باشد. اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که ایران ارزان‌ترین برق جهان را دارد، حتی در مقایسه با کشورهای فقیرتر. در این مطلب به مواردی همچون نمودارها و داده‌های مقایسه‌ای پرداخته شده است.
ایران، رکورددار برق ارزان در میان همسایگان منطقه‌ای
در میان همسایگان منطقه‌ای، ایران پایین‌ترین تعرفه برق را ارائه می‌دهد و این تفاوت قابل توجه است. نرخ برق در ایران ۲۷۰ تومان برای هر کیلووات ساعت است، در حالی که در کشورهای همسایه نظیر ارمنستان، امارات و ترکیه این نرخ چندین برابر ایران است. در ارمنستان، هر کیلووات برق با نرخ ۹۹۰۰ تومان فروخته می‌شود که ۲۷۰ برابر تعرفه ایران است. دیگر کشورها نیز مانند پاکستان و روسیه نرخ‌هایی مشابه ارائه می‌دهند که نشان‌دهنده سیاست‌گذاری متفاوت است.
این تفاوت‌ها نشان‌دهنده سیاست‌های عملی کشورهای دیگر در مقابل یارانه‌های سنگین ایران در بخش انرژی است، که پیامدشان فشار زیرساختی و قطعی‌های مکرر برق ایران شده است.
برق ایران، ارزان‌ترین در میان کشورهای نفتی
بخشی از استدلال‌های مطرح‌شده برای پایین بودن قیمت برق در ایران، مبتنی بر وجود منابع فراوان نفت و گاز است. اما مقایسه با کشورهای نفت‌خیز نشان می‌دهد هیچ کشور دیگری به اندازه ایران برق را ارزان عرضه نمی‌کند. برای مثال، قطر برق را با نرخ ۲۸۸۰ تومان، و عربستان سعودی با نرخ ۴۵۹۰ تومان در اختیار مردم قرار می‌دهد که به ترتیب ۱۰ و ۱۷ برابر تعرفه برق ایران هستند.
کشورهایی مانند روسیه و ونزوئلا نیز به سمت واقعی‌سازی قیمت برق رفته‌اند، در حالی که ایران همچنان به ارائه برق ارزان ادامه می‌دهد. این در حالی است که کشورهای دیگر، حتی با منابع انرژی سرشار، مزایای بلندمدت اصلاح قیمت را درک کرده‌اند.
حتی کشورهای فقیرتر هم برق را گران‌تر از ایران می‌فروشند
برخی معتقدند که درآمد پایین مردم ایران دلیل اصلی پایین بودن تعرفه برق است؛ اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که کشورهای فقیرتر نیز برق را با قیمت‌های بسیار بالاتر عرضه می‌کنند. در کشورهای آفریقایی و آسیایی مانند موزامبیک، بنگلادش، کنیا و حتی افغانستان، قیمت برق تا ۹۴ برابر تعرفه ایران افزایش داشته است. این داده‌ها نشان می‌دهد که پایین بودن قیمت برق در ایران ناشی از سیاست‌های غلط و نامتناسب است.
اصلاح قیمت برق نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت است
مقایسه تعرفه‌های برق ایران با سایر کشورها نشان می‌دهد که این سیاست دیگر قابل‌دوام نیست. قیمت ۲۷۰ تومان برای هر کیلووات ساعت برق خانگی، نه تنها از میانگین منطقه‌ای بسیار پایین‌تر است، بلکه از هزینه تمام‌شده تولید برق نیز فاصله زیادی دارد. ادامه این سیاست، به معنی فشار بیشتر بر زیرساخت‌های برق و فرسودگی شبکه است.
اصلاح قیمت برق، اگر به‌درستی انجام شود، می‌تواند هم به کاهش مصرف غیرمنطقی منجر شود و هم به توسعه شبکه برق و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های جدید کمک کند. ارائه یارانه هدفمند به دهک‌های پایین درآمدی و اصلاح تعرفه‌ها با توجه به مصرف، می‌تواند ضمن حفظ عدالت اجتماعی، بحران خاموشی‌ها را مرتفع سازد.
