رابطه‌ی قیمت با عرضه و تقاضا چگونه است؟
اقتصاد ایرانی: قیمت هر کالا در بازار نتیجه‌ی بازی پیچیده‌ای بین عرضه و تقاضاست. هرچقدر قیمت بالا یا پایین برود، بلافاصله واکنش فروشنده‌ها و خریداران را به دنبال دارد. اما این رابطه دقیقاً چگونه کار می‌کند؟
در اقتصاد، یکی از مهم‌ترین مفاهیمی که رفتار بازار را توضیح می‌دهد، رابطه‌ی بین قیمت، عرضه و تقاضاست. این سه عنصر به شکل مستقیم و غیرمستقیم بر یکدیگر تأثیر می‌گذارند و تعیین‌کننده‌ی وضعیت بازار هستند. کارشناسان اقتصادی بر این باورند که قیمت در بازار نتیجه‌ی تعامل مداوم میان عرضه و تقاضاست.
وقتی قیمت بالا می‌رود، عرضه افزایش می‌یابد
از نگاه تولیدکنندگان، افزایش قیمت به معنای سود بیشتر است. بنابراین، وقتی قیمت یک کالا یا خدمات بالا می‌رود، تولیدکننده‌ها انگیزه‌ی بیشتری پیدا می‌کنند تا محصول بیشتری تولید کنند یا به بازار عرضه کنند. به این پدیده «قانون عرضه» گفته می‌شود. طبق این قانون، بین قیمت و مقدار عرضه‌شده رابطه‌ای مستقیم وجود دارد.
مثال: افزایش قیمت مرغ در بازار، موجب می‌شود مرغداران بیشتری برای افزایش تولید برنامه‌ریزی کنند تا از سود بیشتر بهره‌مند شوند.
در مقابل، قیمت بالا باعث کاهش تقاضا می‌شود
از سوی دیگر، مصرف‌کنندگان تمایل دارند کالاها را با قیمت پایین‌تر خریداری کنند. به‌محض اینکه قیمت یک کالا افزایش پیدا کند، بسیاری از مشتریان از خرید آن منصرف می‌شوند یا به دنبال جایگزین‌های ارزان‌تر می‌گردند. این رفتار را «قانون تقاضا» می‌نامند؛ یعنی رابطه‌ی معکوسی بین قیمت و تقاضا وجود دارد.
مثال: اگر قیمت بنزین افزایش یابد، برخی افراد ممکن است کمتر از خودرو شخصی استفاده کنند یا به حمل‌ونقل عمومی روی بیاورند.
تعادل قیمت زمانی اتفاق می‌افتد که عرضه و تقاضا به نقطه‌ی مشترک برسند
در بازار آزاد، همیشه یک کشمکش پنهان میان عرضه‌کننده و تقاضاکننده وجود دارد. تولیدکننده می‌خواهد با قیمت بالاتر بفروشد و مصرف‌کننده می‌خواهد با قیمت پایین‌تر بخرد. نقطه‌ای که در آن، مقدار عرضه‌شده دقیقاً برابر با مقدار تقاضاشده باشد را «نقطه‌ی تعادل» می‌نامند. این همان جایی است که بازار به آرامش می‌رسد.
اما عوامل بیرونی می‌توانند این تعادل را به هم بزنند
نوسانات ناگهانی در قیمت ارز، بحران‌های جهانی، تحریم‌ها، سیاست‌های دولتی (مانند یارانه یا مالیات)، تغییر در سطح درآمد مردم یا حتی تغییر در ذائقه‌ی مصرف‌کننده، می‌توانند باعث تغییر در عرضه یا تقاضا شوند و در نتیجه قیمت را بالا یا پایین ببرند.
برای مثال، در پی کاهش ناگهانی واردات گوشی همراه به کشور، عرضه کاهش یافت و با وجود ثابت ماندن تقاضا، قیمت‌ها به سرعت افزایش پیدا کردند.
یا در مقابل، وقتی تقاضا برای خرید خودرو افت می‌کند (مثلاً به دلیل تورم یا بی‌اعتمادی مردم)، خودروسازها برای فروش محصولات خود مجبور به کاهش قیمت یا ارائه‌ی تخفیف می‌شوند.
قیمت، عرضه و تقاضا سه ضلع اصلی یک مثلث اقتصادی هستند که همیشه در حال تأثیرگذاری بر یکدیگرند. شناخت این رابطه برای فعالان اقتصادی، فروشنده‌ها، خریداران و حتی سیاست‌گذاران ضروری است، چرا که تنظیم نادرست یکی از این عناصر می‌تواند کل بازار را دچار نوسان کند.
