اگر چک برگشت خورد/ امضاکنندگان چه مسئولیت‌هایی دارند؟

اداره کل حقوقی قوه قضاییه در پاسخ به پرسشی درباره مسئولیت صادرکنندگان چک هنگامی که دو یا چند نفر آن را امضا کنند و چک منجر به صدور گواهی عدم پرداخت شود، نظریه مشورتی را ارائه داده است.

پرسش و استعلام

سوال مطرح‌شده این است: اگر دو یا چند نفر ذیل یک فقره چک را امضا کنند و این چک منجر به صدور گواهی عدم پرداخت شود، مسئولیت صادرکنندگان چک به صورت تضامنی است یا به صورت تساوی؟

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه

در پاسخ به این پرسش، اداره کل حقوقی قوه قضاییه نظریه‌ای رسمی صادر کرده که به شرح زیر توضیح داده می‌شود:

1. مسئولیت امضاکنندگان در خط عرضی

با توجه به ماده ۲۴۹ قانون تجارت مصوب ۱۳۱۱، که ناظر بر مسئولیت امضاکنندگان در خط طولی است، اصل بر عدم تضامن قرار دارد. بنابراین، مسئولیت هر یک از امضاکنندگان چک صادره از حساب مشترک به میزانی است که در هنگام افتتاح حساب تعیین شده است. اگر میزان مسئولیت مشخص نشده باشد، اصل بر تساوی مسئولیت میان امضاکنندگان است.

2. شرایط وکالت در حساب مشترک

اگر یکی از صاحبان حساب مشترک برای صدور چک به دیگری وکالت داده باشد، این موضوع تحت شمول ماده ۱۹ قانون صدور چک مصوب ۱۳۵۵ و اصلاحات بعدی قرار می‌گیرد. در چنین شرایطی، صادرکنندگان و صاحبان حساب مشترک به صورت تضامنی مسئول پرداخت وجه چک خواهند بود.

تحلیل و بررسی

با توجه به توضیحات فوق، چارچوب قانونی مسئولیت صادرکنندگان چک به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود:

در صورتی که میزان مسئولیت امضاکنندگان مشخص شده باشد، هر فرد برابر با سهم تعیین‌شده مسئول خواهد بود.

در صورت نبود توافق، مسئولیت به تساوی میان امضاکنندگان تقسیم شده و اصل عدم تضامن حاکم است.

در شرایطی که وکالت بین صاحبان حساب مشترک برقرار باشد، مسئولیت به صورت تضامنی لحاظ می‌شود که می‌تواند تبعات قانونی جدی داشته باشد.

جدول مقایسه مسئولیت امضاکنندگان چک

شرایط مسئولیت

تعیین سهم در هنگام افتتاح حساب	مسئولیت برابر با سهم تعیین‌شده
عدم توافق پیشین	مسئولیت به صورت تساوی
وجود وکالت میان امضاکنندگان	مسئولیت تضامنی

در نهایت، توصیه می‌شود که افراد پیش از اقدام به افتتاح حساب مشترک یا امضای چک، تمامی جوانب قانونی و توافق‌ها را به طور دقیق مشخص کنند تا از بروز مشکلات حقوقی در آینده جلوگیری شود.