پشت پرده حذف چهار صفر از پول ملی/ پایان بحران یا آغاز یک فاجعه؟

در ماه‌های اخیر، موضوع حذف چهار صفر از پول ملی به یکی از مباحث پرچالش در حوزه پولی و بانکی کشور تبدیل شده است. محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی، در همایش ملی بانک مرکزی اعلام کرد که یکی از اهداف اصلی سال جاری پیگیری این طرح خواهد بود. این موضوع از همان ابتدا موافقان و مخالفان زیادی داشت و سوال‌های فراوانی پیرامون تأثیرات اجرای این پروژه مطرح است.

ضرورت حذف صفر از پول ملی

بر اساس اعلام بانک مرکزی، تصویر جهانی واحد پول ایران یعنی ریال مناسب نیست. بنابراین، اجرای این سیاست می‌تواند به بهبود تصویر ریال در عرصه بین‌المللی کمک کند. از سوی دیگر، پایین بودن ارزش پول ملی نسبت به ارزهای خارجی و تورم‌های طولانی مدت باعث شده ایران در معاملات داخلی و خارجی با مشکلات عدیده‌ای مواجه شود. به همین دلیل، طرح حذف صفر با هدف کاهش مشکلات حسابداری و معاملاتی در نظر گرفته شده است.

پیشینه مطرح شدن موضوع

ایده حذف صفر از پول ملی ایران در دهه ۱۳۸۰ مطرح شد؛ اما تصویب آن به سال ۱۳۹۸ در دولت دوازدهم بازمی‌گردد. بر اساس تصمیم مجلس شورای اسلامی در اردیبهشت ۱۳۹۹، دولت موظف شد طی سه سال شرایط اجرای تغییر واحد پول ملی از ریال به تومان و حذف چهار صفر را فراهم کند. در همین راستا، بانک مرکزی اقداماتی مانند انتشار اسکناس‌های جدید با صفرهای کمرنگ و نمایش همزمان واحدهای تومان و ریال را آغاز کرد.

اهداف و دلایل اجرای حذف صفر

بر اساس تحلیل سخنگوی دولت و نظرات کارشناسان اقتصادی، حذف صفر از پول ملی دلایل مختلفی دارد:

اصلاح ساختار اقتصادی.

کاهش هزینه‌های چاپ اسکناس و مدیریت پول نقد.

تحلیل کارشناسان درباره نتایج احتمالی

این راهکار در کشورهای مختلف جهان اجرا شده است. آلمان موفق به حذف ۱۲ صفر، برزیل ۱۸ صفر و ترکیه ۶ صفر شده‌اند. در برخی موارد این اقدام تأثیر مثبت داشته و در برخی کشورها به شکست انجامیده است. بررسی تجربه این کشورها می‌تواند به ایران در پیاده‌سازی صحیح این طرح کمک کند.

کشور تعداد صفرهای حذف شده تأثیر مثبت یا منفی

آلمان	۱۲ صفر	مثبت
برزیل	۱۸ صفر	مثبت
ترکیه	۶ صفر	مثبت
فرانسه	۲ صفر	مثبت
روسیه	۲ صفر	منفی

گام‌های اجرایی طرح حذف صفر

هفته گذشته، کمیسیون اقتصادی مجلس موافقت خود را با حذف چهار صفر از پول ملی اعلام کرد و مقرر شد این طرح پس از بررسی ایرادات شورای نگهبان در صحن علنی مجلس مطرح شود. طبق پیش‌بینی‌ها، از سال ۱۴۰۶ پول جدید وارد چرخه خواهد شد و از سال ۱۴۰۹ چهار صفر از پول ملی حذف می‌شود.

آیا حذف صفر می‌تواند بحران‌ها را پایان دهد؟

با توجه به تجربیات جهانی، حذف صفر یکی از اقدامات اصلاحی محسوب می‌شود که باید همراه با برنامه‌ریزی‌های جامع و نظارت دقیق اجرا شود. این اقدام می‌تواند زمینه‌ای برای کاهش تورم و افزایش اعتماد عمومی به پول ملی باشد. اما اگر این سیاست به‌تنهایی اجرا شود، ممکن است منجر به ایجاد چالش‌های جدید شود. بر این اساس، موفقیت این طرح بستگی به اجرای اصولی، زمان‌بندی مناسب و داشتن اهداف بلندمدت اقتصادی دارد.