فرش قرمز عراق برای نیروی کار ایرانی پهن شد
اقتصاد ایرانی: مهاجرت گسترده نیروی کار ایرانی، از نخبگان تا کارگران ساده، به دلیل دستمزدهای ناکافی و سیاست‌گذاری‌های اقتصادی نادرست، به چالشی جدی برای اقتصاد کشور تبدیل شده است. عراق با پیشنهادات جذاب، مقصد جدید کارگران ایرانی شده است.
به گفته سمیه گلپور، رئیس کانون انجمن‌های صنفی کارگری، موج مهاجرت نیروی کار ایرانی اکنون به گروه‌های مختلفی از جمله کارگران ساده و مشاغل خدماتی گسترش یافته است. او بیان می‌کند که افزایش فاصله میان دستمزدهای ناچیز و هزینه‌های زندگی باعث شده تا افراد به دنبال جست‌وجوی حداقل‌های زندگی در کشورهای دیگر باشند. همچنین گلپور تأکید می‌کند که حتی دارندگان مدرک دکتری به مشاغل ساده‌ای مانند نگهبانی روی آورده‌اند و در نهایت مهاجرت را به ماندن ترجیح می‌دهند.
دلایل اقتصادی در پشت پرده مهاجرت کارگران
گلپور، دلایل اصلی مهاجرت گسترده کارگران ایرانی را کاملاً اقتصادی می‌داند. او می‌گوید: «بر اساس ماده ۴۱ قانون کار، دستمزدها باید متناسب با سبد معیشتی و نرخ تورم تعیین شود. اما در عمل، با وجود مزایای اضافی مانند حق مسکن، این دستمزدها حتی به نصف خط فقر هم نمی‌رسند.» او به مقایسه دستمزدها در ایران و کشورهای همسایه مثل عراق می‌پردازد، جایی که دستمزد یک کارگر ساختمانی حرفه‌ای می‌تواند بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون تومان در ماه باشد، در حالی که در ایران این میزان بسیار کمتر است.
اثر مهاجرت نیروی کار بر ایران و کشورهای میزبان
گلپور هشدار می‌دهد که خروج گسترده نیروی کار ایرانی، نه تنها سرمایه انسانی کشور را نابود می‌کند بلکه در کشورهای مقصد نیز اختلالاتی ایجاد می‌کند. او می‌گوید: «همان‌طور که ورود نیروی کار افغان به ایران باعث کاهش دستمزدهای داخلی شد، کارگران ایرانی با دستمزدهای پایین‌تر فشارهایی مشابه بر بازار کار عراق و کشورهای دیگر وارد می‌کنند.» این موضوع منجر به کاهش دستمزدهای محلی و نارضایتی در میان کارگران بومی کشورهای میزبان شده است.
نقش آموزش ضعیف در افزایش مهاجرت
یکی دیگر از دلایل افزایش مهاجرت، ضعف نظام آموزشی کشور است. گلپور معتقد است که آموزش در ایران، از دبستان تا دانشگاه، فاقد مهارت‌آموزی عملی بوده و بسیاری از فارغ‌التحصیلان حتی توانایی‌های اولیه برای کارهای فنی را ندارند. همچنین دسترسی محدود به برنامه‌های آموزش مهارتی سازمان فنی و حرفه‌ای به دلیل شهریه‌های بالا و دهک‌بندی نامناسب، کارگران کم‌درآمد را از رشد مهارتی محروم کرده است. این مسئله، کیفیت خدمت‌رسانی و تولید داخلی را کاهش داده و دستمزدها را پایین نگه داشته است.
نگاه نادرست مجلس و دولت به کارگران
گلپور از ضعف نظارت مجلس و سیاست‌های دولت در حمایت از کارگران به شدت انتقاد می‌کند. او می‌گوید: «بسیاری از موضوعات مهم مانند بیمه رانندگان پلتفرم‌های اینترنتی که از ضروری‌ترین مسائل است، در مجلس نادیده گرفته شدند.» وی همچنین سیاست‌های دولت را در جلوگیری از افزایش دستمزدها، یکی از عوامل اصلی تشویق به مهاجرت دانست. برای مثال، به علت پیشنهادهای بهتر کشورهای اروپایی، بسیاری از پرستاران ایرانی به مهاجرت و فعالیت در خارج از کشور روی آورده‌اند.
راهکارهایی برای پیشگیری از بحران مهاجرت
گلپور برای کاهش روند مهاجرت پیشنهاد ایجاد یک اطلس اشتغال را مطرح می‌کند تا ارتباط موثری بین نیازهای بازار کار و استعدادهای جوان ایجاد شود. همچنین اصلاح و به‌روزرسانی قانون کار، تقویت آموزش‌های مهارتی و کاهش تصدی‌گری دولت در اقتصاد از دیگر راهکارهایی است که باید انجام شود. تا زمانی که این اقدامات صورت نگیرد، روند مهاجرت نیروی کار متوقف نخواهد شد و سرمایه انسانی ایران همچنان تحت فشار قرار خواهد گرفت.
