۸۰ میلیارد دلار از ثروت ملی به باد رفت!
اقتصاد ایرانی: هدررفت سالانه ۸۰ میلیارد دلاری حامل‌های انرژی در ایران به دلیل سوءمدیریت و نبود بهره‌وری، زنگ خطری جدی برای اقتصاد کشور است؛ شکافی بزرگ میان قیمت‌گذاری داخلی گاز و ارزش واقعی آن در بازارهای جهانی، این چالش را پررنگ‌تر کرده است.
علی‌اصغر رجبی، مدیر انرژی و کربن شرکت ملی گاز ایران، در همایش سرمایه‌گذاری در صنعت گاز کشور، پرده از واقعیتی نگران‌کننده برداشت: سالانه معادل ۸۰ میلیارد دلار از انواع حامل‌های انرژی در کشور به هدر می‌رود. آمارهای ارائه شده تکان‌دهنده است: روزانه حدود ۹ میلیون بشکه معادل نفت خام در قالب حامل‌های انرژی تولید می‌شود که از این مقدار، تنها ۵ میلیون بشکه مصرف داخلی (برق، گاز، گازوئیل و بنزین) است، ۲ میلیون بشکه صادر می‌شود و متأسفانه ۲ میلیون بشکه دیگر نیز به هدر می‌رود. این هدررفت عظیم، که با ضرب میانگین قیمت نفت در ۳۶۵ روز سال محاسبه شده، بار سنگینی بر دوش اقتصاد کشور تحمیل می‌کند.
نقش چرخه مصرف در بحران انرژی
رجبی با اشاره به قانون برنامه هفتم پیشرفت، تأکید کرد که دولت موظف است تا پایان این برنامه، معادل ۱ میلیون و ۲۸۵ هزار بشکه نفت خام را به چرخه تولید و مصرف بهینه بازگرداند. این میزان هدررفت، در صورت تبدیل به گاز طبیعی، معادل ۲۰۰ میلیون متر مکعب در روز است که این حجم از تولید، برابر با ظرفیت ۸ فاز پارس جنوبی است!
هدررفت انرژی در مرغداری‌ها و گلخانه‌ها
مشکلات هدررفت تنها به مصرف خانگی و صنعتی ختم نمی‌شود. در بخش مرغداری‌ها، با ۲۱ هزار مشترک و ۵۸ هزار سالن، سالانه ۲.۴ میلیارد متر مکعب گاز مصرف می‌شود. نکته کلیدی اینجاست که دمای آسایش مرغ ۴۲ درجه سانتی‌گراد است. اما به دلیل بالا رفتن آمونیاک ناشی از فضولات مرغ، مدیران مرغداری‌ها مجبور به باز کردن درها برای تهویه و ورود اکسیژن می‌شوند. این عمل، علاوه بر هدررفت قابل توجه گاز، مصرف دان مرغ را نیز افزایش می‌دهد. رجبی پیشنهاد داد که با نصب سنسورهای اکسیژن و دمپرهای تعویض هوا، می‌توان هم در مصرف گاز و هم در مصرف دان مرغ صرفه‌جویی چشمگیری ایجاد کرد.
شکاف عظیم قیمتی؛ چالشی جدی
یکی از مهم‌ترین عوامل تشدیدکننده هدررفت، شکاف عظیم بین قیمت‌گذاری گاز برای مصارف مختلف است. در حالی که هر متر مکعب گاز تحویلی به خانه‌ها تنها ۲۰۰ تومان هزینه دارد، قیمت آن در بورس انرژی به ۱۷۵۰۰ تومان می‌رسد! این تفاوت فاحش، انگیزه کمی برای صرفه‌جویی ایجاد می‌کند. قیمت گاز برای صنایع ۸ تا ۹ هزار تومان و برای پتروشیمی‌ها ۵۰۰ تومان است.
این وضعیت، در کنار مفهوم "آب مجازی" که قبلاً با صادرات هندوانه مطرح بود، اکنون به شکل "گاز مجازی" از طریق صادرات محصولاتی مانند فلفل و سایر محصولات گلخانه‌ای، از کشور خارج می‌شود. این نشان می‌دهد که عدم مدیریت صحیح مصرف و قیمت‌گذاری، نه تنها منابع انرژی را هدر می‌دهد، بلکه ارزش واقعی این منابع را نیز از اقتصاد ملی خارج می‌کند.
