دو دلیل پشت پرده افزایش هزینه‌های مسکن
اقتصاد ایرانی: افزایش بی‌سابقه هزینه ساخت مسکن در تهران با جهش قیمت مصالح ساختمانی و تاثیر نرخ ارز، زندگی خانوارها را تحت فشار قرار داده و این مسئله از یک چالش اقتصادی به بحرانی اجتماعی تبدیل شده است.
آمار رسمی مرکز آمار ایران نشان‌دهنده افزایش قابل توجه قیمت مصالح ساختمانی است که در بهار سال جاری نسبت به بهار سال گذشته، نزدیک به ۱.۵ برابر شده و رشد ۴۹.۷ درصدی شاخص نهاده‌های ساختمانی رکوردی جدید را به ثبت رسانده است. این جهش هزینه‌ای، تأثیر مستقیمی بر قیمت تمام‌شده مسکن و توان خرید خانوارها داشته است.
رکورد تورم ساختمانی در سه سال اخیر
بر اساس گزارش‌های رسمی، شاخص کل نهاده‌های ساختمان‌های مسکونی در تهران به عدد ۳۹۶۳.۷ رسیده است؛ این عدد بیانگر افزایش چشمگیری است که در سه سال گذشته بی‌سابقه بوده است. در میان گروه‌های مختلف مصالح، بیشترین رشد مربوط به گچ و گچ‌کاری و کمترین رشد مربوط به شیشه بوده است. به این ترتیب، هزینه ساخت‌وساز در بهار ۱۴۰۴ به بالاترین سطح خود در سه سال گذشته رسیده است.
گروه مصالح میزان رشد هزینه وضعیت بازار| گچ و گچ‌کاری | بیشترین رشد | فزاینده |
| شیشه | کمترین رشد | ثابت |
افزایش هزینه ساخت هر متر مربع از ۳۰ میلیون تومان گذشت
مطابق بررسی‌های میدانی، هزینه ساخت هر متر مربع واحد مسکونی در تهران به بیش از ۳۰ میلیون تومان رسیده است. این رقم شامل ۲۵ میلیون تومان هزینه ساخت و ۵ میلیون تومان هزینه دستگاه‌های خدمات‌رسان می‌شود. این در حالی است که هزینه زمین در این محاسبات لحاظ نشده است.
با توجه به این آمار، ساخت یک واحد ۸۰ متری در تهران نیازمند حداقل ۲.۴ میلیارد تومان هزینه خواهد بود. از طرفی، قیمت زمین در کلان‌شهرهایی مانند تهران گاهی تا ۶۰ درصد قیمت نهایی یک آپارتمان را شامل می‌شود که این امر فشار مالی بیشتری بر خریداران وارد می‌کند.
عوامل پیدایش این جهش هزینه‌ای
کارشناسان معتقدند دو دسته عوامل در بروز این افزایش هزینه مؤثر بوده‌اند:
عوامل مقطعی: قطعی برق صنایع، توقف تولید به دلیل بحران‌های بین‌المللی و جهش نرخ ارز در ماه‌های ابتدایی سال.
عوامل ساختاری: رشد عمومی تورم، انحصار در بازار مصالح، وابستگی به واردات مواد اولیه، و ناکارآمدی سیاست‌های حمایتی در حوزه مسکن.
پیامدهای اجتماعی و اقتصادی افزایش هزینه
افزایش ۱.۵ برابری هزینه ساخت مستقیماً بر توان خرید شهروندان تأثیر گذاشته و رؤیای خانه‌دار شدن را برای بسیاری از خانواده‌ها دورتر کرده است. این وضعیت می‌تواند به کاهش انگیزه برای آغاز پروژه‌های جدید توسط سازندگان منجر شود و عرضه خانه در بازار را کاهش دهد. نتیجه چنین روندی، رکود عمیق‌تر در بازار مسکن و فشار بیشتر بر خانوارهای اجاره‌نشین خواهد بود.
از سوی دیگر، رشد هزینه‌ها ممکن است گسترش حاشیه‌نشینی و کاهش کیفیت زندگی در شهرها را به دنبال داشته باشد.
راهکارهای پیشنهادی برای مقابله با بحران
کارشناسان برای کنترل این وضعیت، چهار راهکار اصلی ارائه می‌کنند:
- مهار تورم عمومی: از طریق اعمال سیاست‌های پولی و مالی هماهنگ.
- اصلاح بازار زمین و مصالح: شکستن انحصارها و اعمال مالیات بر فعالیت‌های سوداگرانه.
- توسعه صنعتی‌سازی: بهره‌گیری از فناوری‌های نوین ساخت برای کاهش هزینه‌ها.
- کاهش بوروکراسی: تسهیل فرایند صدور مجوزها و کاهش هزینه‌های جانبی.
بدون اتخاذ اقدامات جدی در این زمینه، افزایش هزینه‌های ساخت نه تنها بازار مسکن بلکه کل جامعه و اقتصاد کشور را متأثر خواهد ساخت.
