تهران و بحرانی که با همدلی مردم پایان یافت
اقتصاد ایرانی: تهرانیها با کاهش ماهانه ۱۵۰۰ لیتر از سرانه مصرف آب و مشارکت در اجرای طرحهای فنی مدیریت منابع آبی، توانستند بحران کمبود آب پایتخت را موقتاً کنترل کنند؛ اما خشکسالی و کمبود منابع همچنان چالشی جدی برای شهر باقی مانده است.

براساس گزارش شرکت آب و فاضلاب استان تهران، در نیمه اول سال جاری مصرف آب خانوارهای تهرانی بهصورت متوسط ۱۵۰۰ لیتر کاهش یافته است. این موفقیت حاصل اجرای چهار برنامه کلیدی شامل ارتقای ظرفیت تصفیه و ذخیرهسازی، نوسازی شبکههای فرسوده، هوشمندسازی سامانههای توزیع و اصلاح الگوی مصرف بوده که مجموعاً موجب کاهش ۶۵ میلیون مترمکعبی مصرف و تولید آب در پایتخت شده است.
تغییر رفتار مصرفکنندگان؛ موفقیت فرهنگسازی
در ماههای اخیر، رفتارهای مصرفی مشترکان آب در تهران بهبود چشمگیری داشته است. بهطور مثال، سهم مشترکان بدمصرف که بیش از دو برابر الگوی تعیینشده مصرف میکردند، از ۷ درصد به ۵ درصد کاهش یافته و تعداد مشترکان پرمصرف نیز ۵ درصد کمتر شده است. از سوی دیگر، سهم مشترکان خوشمصرف از ۲۹ درصد به ۳۴ درصد افزایش یافته است که نشاندهنده تأثیر مثبت فرهنگسازی و مشارکت شهروندان است.
الگوی مصرف بهینه برای هر شهروند تهرانی ۱۳۰ لیتر در شبانهروز تعیین شده است. پیش از تابستان امسال، ۷۰ درصد شهروندان از این الگو فراتر میرفتند، اما این میزان تا پایان مرداد به ۶۵ درصد کاهش یافته است. براساس اظهارات مسئولان، در صورت ادامه این روند و استفاده گسترده از تجهیزات کاهنده مصرف، امکان کاهش ۳۰ درصدی دیگر در مصرف آب وجود دارد بدون آنکه رفاه خانوارها تحت تأثیر قرار گیرد.
طرح نصب تجهیزات کاهنده مصرف
شرکت آبفا برای تسهیل کاهش مصرف آب، امکان نصب لوازم کاهنده مصرف را ارائه کرده است. خانوارهای تهرانی میتوانند با مراجعه به سامانه ۱۲۲ و با ارائه شماره اشتراک خود، نسبت به ثبت درخواست نصب این تجهیزات اقدام کنند. کارشناسان آبفا این لوازم را بدون دریافت وجه نقد روی شیرآلات منازل نصب میکنند و هزینه آن که بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان است، در قالب اقساط ۱۲ ماهه روی قبوض آب خانوارها محاسبه میشود.
پیشرفت زیرساختهای آبرسانی در پایتخت
علاوه بر مدیریت مصرف، توسعه زیرساختهای آبرسانی نیز در اولویت برنامههای شرکت آبفا قرار دارد. برای نمونه، اجرای خط دوم انتقال آب سد طالقان به تهران تاکنون موجب افزایش ظرفیت تأمین آب تا ۲۵۰۰ لیتر بر ثانیه شده و بهزودی ظرفیت مشابه دیگری نیز وارد مدار بهرهبرداری خواهد شد. همچنین شرکت آب و فاضلاب استان تهران برنامههای جدید زیرساختی به ارزش بیش از ۴۰ هزار میلیارد تومان را تا پایان سال پیشبینی کرده است.
این طرحها شامل توسعه شبکههای آبرسانی، بهرهبرداری از ۱۰ واحد تصفیهخانه جدید فاضلاب، آغاز ساخت چهار واحد دیگر، تکمیل فاز دوم تصفیهخانه پنجم آب تهران و پیشرفت رینگ آبرسانی قمر بنیهاشم (ع) است. با اجرای کامل این پروژهها، ظرفیت تولید پساب استان تا پایان سال به ۱۳۱ میلیون مترمکعب افزایش خواهد یافت.
بحران کمبود مطلق آب در تهران
با وجود دستاوردهای اخیر، مشکل اصلی تهران همچنان ناترازی منابع و مصارف آب است. در حالی که سرانه آب تجدیدپذیر کشور بهطور میانگین ۱۲۲۷ مترمکعب در سال برای هر نفر است، در استان تهران این مقدار با لحاظ سدهای طالقان و لار تنها ۳۵۰ مترمکعب و بدون آنها حدود ۱۸۰ مترمکعب برآورد میشود. این ارقام نشاندهنده کمبود مطلق آب در تهران هستند. کاهش بارشها، افت سطح آبهای زیرزمینی و فرونشست زمین از مهمترین چالشهای این شهر در پایداری خشکسالی محسوب میشوند.
لزوم تداوم تلاشها برای جلوگیری از بحران
موفقیتهای اخیر در کاهش مصرف آب تهران، اگرچه اهمیت بالایی دارند، اما همچنان شکننده هستند. زیرساختهای فرسوده، رشد جمعیت، توسعه نامتوازن شهری و کمبود منابع پایدار از مهمترین چالشهای شبکه آبرسانی پایتخت محسوب میشوند. در صورت عدم تداوم اصلاح الگوی مصرف و اجرای سرمایهگذاریهای زیرساختی، تهران هر سال در معرض تکرار بحران آب قرار خواهد گرفت.