بازنشستگان/ آیا باید منتظر قطع مستمری خود باشید؟
اقتصاد ایرانی: قطع مستمری بازنشستگان فعال در تاکسی‌های اینترنتی؛ بازنشستگانی که برای تأمین هزینه‌های زندگی مجبور به کار در پلتفرم‌های آنلاین حمل‌ونقل شده‌اند، با تهدید حذف مستمری مواجه‌اند.
فشارهای اقتصادی طی سال‌های اخیر، بسیاری از خانواده‌های ایرانی را به دنبال یافتن راه‌هایی برای جبران کمبودهای مالی سوق داده است. با ظهور و گسترش فناوری‌های مدرن، پلتفرم‌های آنلاین حمل‌ونقل به‌خصوص تاکسی‌های اینترنتی ، به عنوان یکی از راه‌های شفاف و آسان برای افزایش درآمد مورد استقبال قرار گرفته‌اند. در این بین، بازنشستگان نیز به دلیل ناکافی بودن مستمری بازنشستگی، به فعالیت در این پلتفرم‌ها روی آورده‌اند تا بتوانند هزینه‌های روزمره خود را تأمین کنند.
این پلتفرم‌ها به واسطه آزادی عمل فراوان برای کاربران جذابیت زیادی پیدا کرده‌اند؛ به گونه‌ای که هر راننده می‌تواند میزان فعالیت خود را تعیین کند و در هر زمان از همکاری دست بکشد. اما طرح جدیدی که از سوی سازمان تامین اجتماعی مطرح شده است، این وضعیت داوطلبانه را تحت الشعاع قرار خواهد داد. در ادامه به بررسی ابعاد این طرح و تأثیرات احتمالی آن بر بازنشستگان و رانندگان می‌پردازیم.
طرح جدید بیمه اجباری و وضعیت بازنشستگان در تاکسی‌های اینترنتی
طبق طرح جدیدی که در دست بررسی مجلس شورای اسلامی است، بازنشستگان شاغل در تاکسی‌های اینترنتی در صورت ادامه کار، ممکن است با قطع مستمری بازنشستگی مواجه شوند. همچنین، پلتفرم‌های خدمات حمل‌ونقل آنلاین ملزم خواهند شد چهار درصد به کرایه سفرها بیفزایند و کاربران راننده نیز بخش قابل توجهی از درآمد ماهانه خود (معادل ۱۳.۵ درصد) را به‌عنوان حق بیمه پرداخت کنند.
این تغییرات می‌تواند به طور مستقیم باعث کاهش درآمد رانندگان و افزایش هزینه‌های مسافران شود. در عین حال، بازنشستگانی که صرفاً به دلیل ناکافی بودن مستمری به این فعالیت روی آورده‌اند، با چالش جدی مواجه خواهند شد. این موضوع می‌تواند امنیت مالی بازنشستگان را مورد تهدید قرار داده و بسیاری از آنها را به سمت بازارهای کار غیررسمی سوق دهد.
بحران تأمین اجتماعی و چالش‌های مطرح‌شده
بخش قابل توجهی از رانندگان این پلتفرم‌های آنلاین، بازنشستگانی هستند که حقوق دریافتی آنها کفاف نیازهای زندگی‌شان را نمی‌دهد. ازاین‌رو، برای کمک به معیشت خانوادگی به این مشاغل پاره‌وقت روی می‌آورند. این فعالیت، به نوعی پاسخی به عدم کفایت مستمری بازنشستگی است که مدت‌هاست از سوی سازمان تامین اجتماعی پرداخت می‌شود.
سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا اگر سازمان تامین اجتماعی در ایفای تعهدات خود به درستی عمل کرده بود، بازنشستگان امروز مجبور به روی آوردن به فعالیت‌های اضافی برای تأمین معیشت خود می‌شدند؟
برای مثال، به گزارش صندوق بازنشستگی کشوری در خصوص همسان‌سازی حقوق بازنشستگان در سال ۱۴۰۴، حقوق دریافتی بازنشسته‌ای که سال گذشته ماهانه ۱۵ میلیون تومان بوده است، در سال جاری به حدود ۱۹ میلیون تومان افزایش یافته است. اما در عین حال، پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که تورم ۵۰ درصدی ، خط فقر برای خانواده‌ای چهار نفره را به ۴۰ میلیون تومان می‌رساند؛ رقمی که نشانگر ناکافی بودن این افزایش‌ها در مواجهه با هزینه‌های سرسام‌آور زندگی است.
نمایی از فشار مالی سازمان تامین اجتماعی
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، احمد میدری، از مشکلات جدی سازمان تامین اجتماعی سخن گفته و تأکید کرده است که این سازمان منابع محدودی برای پرداخت مستمری بازنشستگان دارد و ناگزیر است بخش‌هایی از منابع خود را به هزینه‌های درمان و سایر خدمات اختصاص دهد. این موضوع، نشان‌دهنده فشار سنگین این سازمان برای پاسخگویی به نیازهای مالی بازنشستگان است.
همچنین، سجاد پادام، مدیرکل وقت بیمه‌های اجتماعی وزارت کار، در سال ۱۴۰۲ اذعان کرد که ادامه وضعیت کنونی می‌تواند چنان بحرانی ایجاد کند که کشور مجبور به فروش برخی از دارایی‌های استراتژیک خود شود تا بازنشستگان به‌طور موقت حقوق خود را دریافت کنند. این اظهارات نشان می‌دهد که مسائل مالی سازمان تامین اجتماعی نه تنها بر حقوق بازنشستگان، بلکه بر کلیت اقتصادی و اجتماعی جامعه تأثیرگذار است.
طرح جدید بیمه اجباری برای رانندگان تاکسی‌های آنلاین، به‌ویژه بازنشستگان، بار دیگر توجه عمومی به چالش‌های معیشتی و مشکلات بنیادین نظام حمایتی کشور را جلب کرده است. اگرچه اجرای چنین طرح‌هایی به ظاهر با هدف حمایت از بیمه و بازنشستگان انجام می‌شود، اما پیامدهای عملی آن می‌تواند معیشت قشرهای آسیب‌پذیر را تضعیف کند. بازنشستگان به‌عنوان یکی از گروه‌های مورد هدف این طرح، با از دست دادن بخشی از درآمد یا مستمری خود مواجه می‌شوند. این موضوع، بسیاری از آنان را در رسیدن به امنیت مالی و آرامش دوران بازنشستگی ناکام می‌گذارد.
