صدای سقوط سینمای ایران؛ کمدی‌ها گیشه‌ها را تسخیر کردند!

در طی سال‌های اخیر و به‌ویژه پس از دوران شیوع کرونا، نگرانی‌ها بابت کاهش مخاطبان سینما و از بین رفتن این سرگرمی جمعی افزایش یافته بود. در همین دوران، فیلم‌های ژانر کمدی موفق شدند جایگاه ویژه‌ای در دل مخاطبان ایرانی پیدا کنند و با ارقام قابل‌توجه، گیشه‌ها را دوباره رونق بخشند. این استقبال بی‌نظیر از کمدی‌ها موجب شده است که طی دو سال اخیر، نمایش فیلم‌های غیرکمدی در سینماها به‌شدت محدود شود و در نتیجه، سرمایه‌گذاری نیز عمدتاً به سمت این ژانر سوق پیدا کند. این در حالی است که در شبکه نمایش خانگی، آثار مورد استقبال عموماً در ژانر اجتماعی تولید شده‌اند.

چرا کمدی‌ها محبوب هستند؟

بدون‌شک، یکی از دلایل اصلی گرایش مخاطبان به فیلم‌های کمدی را می‌توان نیاز به شادی و فرار از مشکلات روزمره اجتماعی دانست. سینما همچنان به‌عنوان فضایی مقرون‌به‌صرفه برای تفریح عمومی به شمار می‌رود و مخاطبان ترجیح می‌دهند که این فرصت را به تماشای فیلم‌های شاد و کمدی بگذرانند تا آثار سنگین اجتماعی یا اندیشه‌محور.

رونق اقتصادی سینما و کشف استعدادهای تازه

برخی متخصصان عرصه سینما معتقدند که تمرکز بر ژانر کمدی می‌تواند جنبه‌های مثبتی نیز داشته باشد. افزایش فروش فیلم‌ها منجر به درآمدزایی برای سینماها شده و اقتصاد این حوزه را بهبود بخشیده است. در عین حال، موفقیت کمدی‌ها زمینه‌ای برای ظهور و پرورش استعدادهای جدید در بخش‌هایی مانند کارگردانی و نویسندگی فراهم کرده است. این امر را به‌خصوص در تعدادی از فیلم‌های موفق این ژانر می‌توان مشاهده کرد.

چالش‌های ناشی از تک‌ژانری شدن سینما

با این حال، بسیاری از کارشناسان معتقدند که تمرکز بیش از حد بر این ژانر موجب پیامدهای منفی خواهد شد. عدم تنوع ژانری در تولیدات سینما باعث کاهش کیفیت کلی آثار شده و از منظر مخاطبان، جذابیت سینما را محدود می‌کند. نکته قابل تأمل آن است که در ماه‌های اخیر، فیلم‌های غیرکمدی تنها ۲۵ درصد از فروش گیشه را به خود اختصاص داده‌اند. علاوه بر این، تکراری‌شدن خطوط داستانی کمدی‌ها، افت خلاقیت در این حوزه و کاهش تولیدات در ژانرهای دیگر از پیامدهای احتمالی این روند محسوب می‌شوند.

آینده‌ مبهم سینمای ایران در صحنه جهانی

سینمای ایران بیشتر به آثار اجتماعی خود در سطح بین‌الملل شناخته می‌شود. اما با ادامه روند تمرکز بر کمدی‌ها، احتمالاً این شناخت جای خود را به تولیدات زیرزمینی خواهد داد که سهم آن‌ها مدام در حال افزایش است. از طرفی، کم‌توجهی به سینمای مضمون‌محور می‌تواند باعث سطحی‌تر شدن فرهنگ عمومی و کاهش دیدگاه‌های عمیق هنری و فلسفی در میان مخاطبان شود.

سیاست‌های حمایتی برای ایجاد تعادل

برای جلوگیری از پیامدهای طولانی‌مدت محدود شدن به یک ژانر، نیازمند سیاست‌های حمایتی برای تنوع‌بخشی به تولیدات سینمایی هستیم. اما این فرآیند به دلیل مدیریت چندپاره و تصمیم‌گیری‌های مستقل از سوی نهادهای مختلف، همواره با دشواری همراه بوده است. از سوی دیگر، لازم است میان اقتصاد بخش خصوصی و سیاست‌های حمایتی تعادلی برقرار شود تا این حوزه آسیب نبیند.

چالشی دیگر، شیوه اکران و جذب مخاطب است. حتی بهترین آثار در ژانرهای مختلف، بدون حمایت و تلاش برای ایجاد علاقه در مخاطب، نمی‌توانند به موفقیت برسند. برای مثال، بسیاری از فیلم‌های اجتماعی یا دفاع‌مقدسی طی دو سال اخیر اکران شدند، اما فروش آن‌ها حتی هزینه تولید را نیز پوشش نداده است. از این رو، انتظار می‌رود که وزارت ارشاد ضمن کاهش محدودیت‌ها و بازکردن دست سینماگران برای ساخت آثار متنوع، با همکاری نهادهایی چون صدا و سیما و سازمان‌های دیگر، راهکاری برای افزایش اقبال عمومی به آثار غیرکمدی بیابد.