آرزوی جوانان پشت فرمان خودروها قفل شد!

اقتصادایرانی:

در شرایط کنونی، وسایل نقلیه شخصی به یکی از نیازهای ضروری زندگی شهری تبدیل شده‌اند. زندگی روزمره، رفت‌وآمد در خیابان‌های پرازدحام و حتی سفرهای کوتاه خانوادگی، همه به نوعی به وجود خودرو یا موتورسیکلت وابسته هستند. بر اساس گزارش مرکز آمار در سال ۱۴۰۳، حدود ۵۴.۹ درصد خانوارهای شهری دارای خودرو شخصی بوده و ۱۲.۵۶ درصد نیز از موتورسیکلت استفاده می‌کنند.

مالکیت وسایل نقلیه در خانواده‌های شهری

آمارها نشان می‌دهد که همچنان تمامی خانواده‌ها امکان استفاده از وسایل نقلیه شخصی را ندارند. به عبارت دیگر، ۴۵.۱ درصد خانوارها فاقد خودرو بوده و مجبور هستند از وسایل حمل‌ونقل عمومی یا روش‌های دیگر استفاده کنند. این میزان پایین مالکیت خودرو می‌تواند نشانگر عواملی همچون بالا بودن هزینه‌ها، تورم و کاهش قدرت خرید باشد.

به طور کلی، در سال ۱۴۰۳ حدود ۶۷.۴۶ درصد خانوارهای شهری از یک وسیله نقلیه شخصی شامل خودرو یا موتورسیکلت برخوردار بوده‌اند. به این ترتیب، ۳۲.۵۴ درصد خانوارهای شهری فاقد هرگونه وسیله نقلیه شخصی هستند و بیشتر به حمل‌ونقل عمومی وابسته‌اند.

 

بررسی روند تغییر الگو در حمل‌ونقل خانوارها

بررسی‌ها از سال‌های ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ نشان می‌دهد که تغییر قابل توجهی در الگوی استفاده از وسایل نقلیه شخصی رخ نداده است. در سال ۱۴۰۲، ۵۴.۸ درصد خانوارهای شهری خودرو داشتند، که این رقم در سال ۱۴۰۳ به ۵۴.۹ درصد افزایش یافت. این تغییر ۰.۱ درصدی نشان‌دهنده ثبات در مالکیت خودروها بوده و از مشکلات اقتصادی، افزایش قیمت خودرو و هزینه‌های مربوط به نگهداری آن حکایت دارد.

از سوی دیگر، سهم خانوارهایی که از موتورسیکلت استفاده می‌کنند از ۱۳.۰۲ درصد در سال ۱۴۰۲ به ۱۲.۵۶ درصد در سال ۱۴۰۳ کاهش یافته است. این کاهش جزئی می‌تواند به عواملی از جمله افزایش قیمت سوخت، محدودیت‌های قانونی یا کاهش قدرت خرید مرتبط باشد.

 

رکود در بازار وسایل نقلیه شخصی

آمارهای اخیر بیان می‌کنند که وضعیت مالکیت خودرو و موتورسیکلت در شهرهای ایران دچار ثبات باقی مانده است؛ به گونه‌ای که نه افزایش قابل توجهی در تعداد خودروها مشاهده می‌شود و نه استفاده از موتورسیکلت‌ها افزایش یافته است. این امر به طور مستقیم به شرایط اقتصادی و وابستگی بیشتر جامعه به حمل‌ونقل عمومی اشاره دارد. به نظر می‌رسد سیاست‌گذاران باید برای تغییر این شرایط به بهبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل عمومی، تقویت قدرت خرید شهروندان و تسهیل دسترسی به وسایل نقلیه ارزان‌تر تمرکز کنند.

 

آمار مالکیت وسایل نقلیه بر اساس دهک‌های هزینه‌ای

کل	۵۴.۹	۱۲.۶
دهک اول	۱۳.۱	۸.۳
دهک دوم	۳۱.۲	۱۰.۸
دهک سوم	۴۱.۷	۱۴.۰
دهک چهارم	۴۷.۱	۱۲.۷
دهک پنجم	۵۵.۷	۱۴.۳
دهک ششم	۶۰.۱	۱۱.۸
دهک هفتم	۶۷.۴	۱۴.۸
دهک هشتم	۷۳.۱	۱۲.۸
دهک نهم	۷۶.۸	۱۵.۳
دهک دهم	۸۲.۸	۱۰.۸

 

فرق خودرو و موتورسیکلت در میان دهک‌ها

داده‌ها نشان می‌دهند که مالکیت خودرو به شدت به سطح درآمد بستگی دارد. در دهک اول، تنها ۱۳.۱ درصد خانوارها مالک خودرو هستند، اما این رقم در دهک دهم به رقم چشمگیر ۸۲.۸ درصد افزایش پیدا می‌کند. چنین وضعیتی وابستگی مستقیم مالکیت خودرو به درآمد خانوارها را تایید می‌کند. در مقابل، مالکیت موتورسیکلت بیشتر در خانوارهای کم‌درآمد رایج است و با افزایش سطح درآمد کاهش می‌یابد.

 

آیا ایرانی‌ها به امکانات مدرن دسترسی دارند؟

داده‌های مربوط به مالکیت جاروبرقی و ماشین لباسشویی نشان می‌دهد که در مجموع ۹۲.۵۶ درصد خانوارها جاروبرقی و ۸۹.۶ درصد ماشین لباسشویی دارند. حتی در دهک اول نیز بیش از ۷۴ درصد از خانوارها جاروبرقی دارند. اما در مورد رایانه، تنها ۱۹.۲۵ درصد خانوارها از این وسیله برخوردارند که این آمار از نابرابری عمیق در دسترسی به فناوری حکایت دارد.

 

مالکیت وسایل نقلیه در استان‌های مختلف

یافته‌ها نشان می‌دهند که مالکیت خودرو در استان یزد با ۷۵.۹۹ درصد و کرمان با ۷۲.۴۳ درصد در صدر قرار دارد. در مقابل، استان‌های گیلان و سیستان و بلوچستان به ترتیب با ۳۸.۵۵ درصد و ۴۰.۸۶ درصد پایین‌ترین مالکیت را دارند. همچنین در تهران، تنها ۵۴.۷۸ درصد خانوارها خودرو دارند، رقمی که نشانگر مشکل بزرگ در تامین خودرو برای شهروندان پایتخت است.

در خصوص موتورسیکلت، استان‌های بوشهر و یزد همچنان در صدر هستند، اما استان‌هایی مانند البرز و سمنان به کمترین میزان استفاده از این وسیله دست یافته‌اند.