آیا تنش‌ها میان ایران و غرب به جنگ ختم می‌شود؟
اقتصاد ایرانی: با نزدیک شدن به پایان مهلت قطعنامه ۲۲۳۱ و اوج‌گیری تنش‌ها میان ایران و غرب، مذاکرات حساس ژنو میان تهران و تروئیکای اروپایی در حالی آغاز می‌شود که احتمال بازگشت تحریم‌ها و حتی درگیری نظامی، روابط دو طرف را با چالش جدی مواجه کرده است.
با نزدیک شدن به پایان مهلت اجرای قطعنامه ۲۲۳۱، ایران و سه کشور اروپایی شامل آلمان، فرانسه و بریتانیا برای مذاکره دور جدید در ژنو آماده می‌شوند. در جلسه قبلی در استانبول، اروپایی‌ها شرایطی نظیر توقف کامل غنی‌سازی، توافق سریع با آمریکا و همکاری کامل ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را برای تمدید مهلت تعیین کردند. اما ایران صراحتاً اعلام کرده است، تنها در صورتی محدودیت‌هایی بر برنامه هسته‌ای خود اعمال می‌کند که تمامی تحریم‌ها لغو شوند و حاضر نیست تحت فشار به همکاری‌های پیشین بازگردد.
افزایش تنش‌ها در روابط ایران و غرب
تماس تلفنی میان عباس عراقچی و وزرای خارجه اروپایی‌ها نتیجه‌ای نداشت و تنها زمان برگزاری نشست مشخص شد. در حالی که اروپا اصرار دارد ایران همکاری با آژانس را ادامه دهد، تهدید کرده است که در غیر این صورت، سازوکار ماشه فعال خواهد شد. با نزدیک شدن به این مرحله، بحث‌ها درباره پیامدهای بازگشت تحریم‌های شورای امنیت با شدت بیشتری انجام می‌شود.
دیدگاه کارشناسان درباره تصمیمات احتمالی
امیرعلی ابوالفتح، تحلیلگر سیاست خارجی، باور دارد ایران با تجربه از جنگ ۱۲ روزه، بعید است تسلیم فشار اروپا شود. وی عنوان کرد که در برابر حملات گذشته به تأسیسات هسته‌ای و شهادت فرماندهانش ایران عقب‌نشینی نکرد و همچنان بر خواسته‌های خود پابرجاست.
او احتمال مصالحه را تنها در صورتی ممکن می‌داند که اروپا از شروط سختگیرانه خود کاهش دهد. فعال‌سازی ماشه، از نگاه او، ممکن است به واکنش ایران به شکل ازسرگیری غنی‌سازی یا حتی خروج از «معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای» (NPT) منجر شود.
سناریوهای محتمل در صورت فعال شدن ماشه
بر اساس تحلیل‌ها، ایران گزینه‌های متعددی در نظر دارد، از جمله خروج کامل از NPT یا ادامه فعالیت‌های غنی‌سازی. چنین اقداماتی ممکن است جهان را به سمت تنش‌های شدید سوق دهد. اما حتی در صورت عدم غنی‌سازی، ایران به دلیل پروژه‌های نیروگاهی خود مانند بوشهر، نیازمند همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواهد بود. با این حال، حملات اخیر به سایت‌هایی نظیر فردو شرایط نظارتی را پیچیده‌تر کرده است.
موانع نظارتی برای آژانس
به گفته ابوالفتح، حملات به تأسیسات هسته‌ای ایران، چالش‌های جدیدی برای نظارت آژانس به همراه داشته است. در این وضعیت، تضمین‌های ایمنی برای بازرسان و بازتعریف پروتکل‌های نظارتی ضروری خواهد بود. او همچنین اشاره می‌کند که عدم محکومیت این حملات از جانب آژانس باعث ایجاد تنش‌های بیشتر میان طرفین شده است.
آیا خطر جنگ دوباره افزایش می‌یابد؟
کارشناسان همچنان احتمال درگیری نظامی جدید را مطرح می‌کنند. عدم دستیابی به اهداف جنگ ۱۲ روزه، از جمله نابودی توان نظامی ایران یا تغییر استراتژی آن، ممکن است غرب را به سوی اقدام تازه‌ای سوق دهد. ابوالفتح بیان می‌کند که این بار، احتمالاً شکل درگیری متفاوت خواهد بود و احتمال دارد اعتراضات داخلی به عنوان ابزار فشار پیش از عملیات نظامی مطرح شود.
ابزارهای ایران برای مقابله با فشارها
از نگاه کارشناسان، ایران برای مقابله با تهدیدات غرب، سه اهرم اصلی دارد:
۱. اقتصاد مقاوم: بهبود زیرساخت‌های اقتصادی، کاهش وابستگی به تحریم‌ها و ایجاد شرکای تجاری جدید.
۲. توان دفاعی: تقویت زیرساخت‌های نظامی و تحریک حس ملی دفاع از کشور.
۳. اجماع داخلی: ایجاد اتحاد میان گروه‌های سیاسی مختلف برای تقویت انسجام داخلی.
این سه عامل می‌تواند ایران را در مقابله با فشارهای خارجی مقاوم‌تر سازد و خطرات احتمالی را کاهش دهد، اگرچه تضمینی برای حذف کامل خطرات وجود ندارد.
