پشت‌پرده خیانت ترکیه به ایران/ حمایت از آمریکا در دقیقه آخر!
اقتصاد ایرانی: ترکیه به فاصله‌ای کوتاه پس از فعال شدن مکانیسم ماشه توسط اروپا، با مسدود کردن دارایی‌های سازمان انرژی اتمی ایران و چندین نهاد مرتبط، به تحریم‌های جهانی علیه تهران پیوست؛ اقدامی که شراکت تجاری آنکارا با ایران را زیر سوال می‌برد.
آنکارا با تصمیم اخیر ریاست‌جمهوری ترکیه، رجب طیب اردوغان، روز چهارشنبه ۱۰ مهرماه دارایی‌های چندین نهاد مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران از جمله سازمان انرژی اتمی و بانک سپه را مسدود کرد. این اتفاق در شرایطی رخ داد که تنها چند روز از فعال شدن مکانیسم ماشه توسط سه کشور اروپایی گذشته بود؛ اقدامی که باعث بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران شد.
ترکیه به عنوان سومین شریک تجاری بزرگ ایران در بین همسایگانش و چهارمین مقصد صادراتی کشور، تصمیمی اتخاذ کرد که شاید بسیاری را غافلگیر کرده باشد.
تحریم‌های اعمال شده از سوی ترکیه
از تحریم‌های تازه ترکیه می‌توان به مواردی همچون سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی، بانک سپه، و شرکت‌هایی نظیر کشتیرانی ایران-هند، شرکت پارس تراش، و صنایع انرژی پیشگام اشاره کرد. این تحریم‌ها بر بخش‌های انرژی، تحقیقات هسته‌ای، و حمل‌ونقل تاثیر مستقیم خواهند گذاشت.
علت تصمیم ترکیه علیه ایران
اگرچه ترکیه نقشی در فعال‌سازی مکانیسم ماشه نداشت، اما تنها چند روز پس از اجرای آن، از همسویی با این روند پرده برداشت. احمد علوی، اقتصاددان برجسته، معتقد است که ترکیه تحت فشار قوانین سازمان ملل ناچار به این اقدام بوده و به دنبال کاهش تنش‌ها با غرب و بهره‌مندی از مزایای اقتصادی و نظامی همچون جنگنده‌های اف-۳۵ است.
به گفته علوی، این اقدام ترکیه صرفاً یک استراتژی است و آن‌ها قصد قطع کامل روابط با ایران را ندارند؛ بلکه هدف اصلی، جلوگیری از تحریم‌های ثانویه علیه خود این کشور بوده است.
عدم واکنش ایران به اقدامات ترکیه
تا روز پنجشنبه گزارشی مبنی بر واکنش رسمی ایران به این تصمیم منتشر نشده است. اما پیش‌بینی می‌شود که ایران گام‌هایی نظیر احضار سفیر ترکیه یا صدور بیانیه‌های رسمی اتخاذ کند. همچنین، ممکن است ایران با کاهش حجم تجارت با ترکیه یا تمرکز بر تجارت با کشورهای شرقی مثل روسیه و چین به این تصمیم پاسخ دهد.
استراتژی ایران برای دور زدن تحریم‌ها
برخی تحلیلگران سیاسی معتقدند ایران می‌تواند از روابط با همسایگان دیگر برای کاهش تاثیر تحریم‌ها استفاده کند. با این حال، این گزینه با چالش‌های زیادی از جمله فشارهای غرب و عوامل اقتصادی همراه خواهد بود.
رقابت ایران و ترکیه در عرصه ژئوپلیتیک
با افزایش تنش‌های منطقه‌ای، رقابت ایران و ترکیه در زمینه‌های ژئوپلیتیکی و ایدئولوژیک نیز تشدید شده است. ترکیه، با بهره‌گیری از آرمان‌های تاریخی خود، در پی کاهش نفوذ ایران در مناطقی نظیر آسیای مرکزی و قفقاز است.
دامون گل‌ریز، تحلیلگر برجسته در این خصوص معتقد است که ترکیه با بهره‌گیری از این فرصت، نقشه‌هایی برای تقویت ایده‌های ژئوپلیتیکی خود دنبال می‌کند و همسویی با بخشی از تحریم‌ها به نفع این هدف است.
مکانیسم ماشه و دلایل فعال‌سازی آن
مکانیسم ماشین که در توافق برجام پیش‌بینی شده بود، به کشورهای عضو اجازه می‌دهد در صورت نقض تعهدات ایران، تحریم‌های تعلیق‌شده سازمان ملل را بازگردانند. دلیل اصلی این اقدام اروپا، افزایش غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران و فعالیت‌های هسته‌ای فراتر از محدودیت‌های قبلی بود.
