افزایش فشار بر مستأجران تهرانی/ وضعیت اقتصادی در حال وخیم‌تر شدن!
اقتصاد ایرانی: تورم اجاره بها در مرداد ۱۴۰۴ کاهش یافته، اما همچنان سهم زیادی از درآمد مستاجران صرف کرایه خانه می‌شود؛ افت توان خرید خانوارها و اثرگذاری قیمت مسکن بر بازار اجاره، شرایط زندگی را برای مستأجران تهران دشوار کرده است.
مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که تورم نقطه به نقطه اجاره‌بها در مرداد ۱۴۰۴ به ۳۴.۶ درصد رسیده است؛ این رقم نسبت به سال گذشته که ۴۳ درصد بود، کاهش ۸.۴ درصدی را تجربه کرده است. این افت تورم را می‌توان ناشی از دو عامل اصلی دانست: کاهش توان خرید مستأجران و ثبات نسبی قیمت مسکن. با این حال، فشار اقتصادی بر مستأجران همچنان به قوت خود باقی است؛ به گونه‌ای که یک مقام سابق وزارت راه و شهرسازی اعلام کرده است که دو سوم درآمد اجاره‌نشینان صرف پرداخت کرایه خانه می‌شود.
روند افزایشی نرخ‌های رهن و اجاره
افزایش قابل توجه قیمت مسکن طی سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۳ به رشد چشمگیر نرخ‌های رهن و اجاره منجر شده است. حتی در مناطق جنوبی تهران، مبالغ رهن به ارقام میلیاردی رسیده است. بررسی آگهی‌های آنلاین و فایل‌های اجاره در دفاتر مشاوران املاک نشان می‌دهد که واحدهای میان‌سال و قدیمی در تهران با نرخ رهن تقریبی ۱ تا ۲ میلیارد تومان عرضه می‌شوند. برای مثال، یک آپارتمان ۷۰ متری ۱۲ ساله در جنت‌آباد با امکانات کامل، به مبلغ یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان رهن کامل پیشنهاد شده است. یا یک آپارتمان نوساز ۱۱۹ متری در محله سهروردی با تمامی امکانات، به مبلغ ۳ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان رهن کامل عرضه شده است.
این مقادیر در حالی اعلام می‌شوند که تا دو سال پیش با همین مبالغ رهن و اجاره می‌شد در تهران خانه خرید. میانگین قیمت هر متر خانه در تهران از ۳۱ میلیون تومان در شهریور ۱۴۰۰ به ۸۸.۵ میلیون تومان در مرداد ۱۴۰۳ رسیده است و این رقم با رشدی حدود ۵ درصدی، به برآوردهای غیررسمی ۹۳ میلیون تومان نیز نزدیک شده است. این در حالی است که تورم اجاره‌بها به ۳۴ درصد رسیده است.
بازار اجاره‌بها به دنبال جبران شکاف‌ها
بازار اجاره در تلاش است تا عقب‌ماندگی خود را طی سال‌های گذشته جبران کند. تجربه نشان داده که با افزایش قیمت آپارتمان، نرخ اجاره‌بها با سرعت کمتری بالا می‌رود و در طول زمان خود را با قیمت مسکن هماهنگ می‌کند. سعید لطفی، عضو هیئت‌مدیره اتحادیه مشاوران املاک تهران، گفته که بیشتر قراردادهای اجاره از نوع تمدید هستند و نرخ اجاره در تهران بین ۲۵ تا ۳۵ درصد افزایش یافته است. وی همچنین رکود بازار مسکن به دلیل رشد بیش از حد قیمت‌ها را تائید کرد و کاهش ۳۰ درصدی قیمت‌ها را رد کرد. در حال حاضر، شرایط سیاسی و منطقه‌ای باعث شده مردم کمتر به خرید ملک تمایل داشته باشند و بیشتر به سمت سرمایه‌گذاری در دلار و طلا گرایش پیدا کنند.
با وجود تورم عمومی ۳۶ درصدی، مالکان ترجیح می‌دهند مبلغ بیشتری دریافت کنند و مستأجران نیز بیشتر تمایل دارند اجاره بیشتر پرداخت کنند، چرا که تصور عمومی بر این است که ارزش پول در حال کاهش است. طبق برخی برآوردها، ۵۱ درصد ساکنان تهران مستأجر هستند و نزدیک به دو سوم درآمد آنها صرف پرداخت کرایه خانه می‌شود. دولت برنامه‌هایی مانند پرداخت کمک ودیعه مسکن، طرح مسکن استیجاری و تعیین سقف مجاز افزایش ۲۵ درصدی اجاره‌بها را در دستور کار دارد. اما آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد که نرخ اجاره در یک سال گذشته ۳۴ درصد افزایش یافته است و اکثر مالکان از این سقف تبعیت نمی‌کنند.
طرح‌های دولتی برای حل بحران اجاره‌نشینی
دولت چهاردهم طرح مسکن استیجاری را با الگوبرداری از کشورهایی نظیر کره جنوبی ارائه کرده است؛ این طرح شامل دو مدل «تأمین واحدهای مسکونی آماده» و «ساخت مسکن استیجاری» برای زوج‌های جوان فاقد مسکن است. با این حال، کارشناسان اعتقاد دارند اثرات چنین برنامه‌هایی در میان‌مدت یا بلندمدت نمایان خواهد شد، در حالی که مستأجران در کلان‌شهرها هم‌اکنون با اجاره‌های میلیاردی روبه‌رو هستند.
