رویای خانه‌دار شدن جوانان به واقعیت پیوست؛ دولت وارد عمل شد
اقتصادایرانی:چالش کمبود زمین در طرح‌های حمایتی مسکن همچنان بزرگ‌ترین مانع خانه‌دار شدن اقشار ضعیف است و کارشناسان تأکید می‌کنند بدون تأمین اراضی مناسب، هیچ برنامه‌ای به نتیجه نخواهد رسید.
یکی از اساسی‌ترین لازمه‌های موفقیت در پروژه‌های ملی مرتبط با تامین مسکن، به‌ویژه برنامه‌های دولت برای خانه‌دار کردن اقشار کم‌درآمد، تدارک زمین مناسب است. بدون وجود زمین ارزان‌قیمت، در دسترس و مناسب، هیچ مدل مالی، تسهیلات بانکی یا بسته حمایتی قادر به اجرایی شدن نخواهد بود.
تجربیات اخیر نشان داده‌اند که اصلی‌ترین مانع در پروژه‌های مسکن حمایتی نه بودجه، بلکه محدودیت زمین و یا چالش‌های مالکیتی و کاربری بوده که فرآیند ساخت‌وساز را به تاخیر انداخته‌اند. بنابراین، اولویت‌دهی به تأمین زمین باید در صدر سیاست‌های کلان قرار گیرد.
در شهرهای مختلف و به‌ویژه کلان‌شهرها، دسترسی محدود به زمین مناسب منجر به افزایش قابل توجه هزینه پروژه‌های حمایتی شده و در نهایت، قیمت مسکن را برای اقشار هدف غیرقابل پرداخت می‌کند. این مسئله، سهم زمین را به یکی از اصلی‌ترین اجزای هزینه ساخت مبدل کرده و هرگونه مشکل در تامین آن، به افزایش بی‌رویه قیمت تمام‌شده منجر می‌شود. همچنین، کمبود زمین، موقعیت پروژه‌ها را به نواحی دورافتاده منتقل می‌کند، جایی که دسترسی کمتر، نبود زیرساخت‌ها و فاصله زیاد از مراکز اشتغال، تأثیر منفی بر کیفیت زندگی ساکنان دارد.
علاوه بر این، باید توجه داشت که تأمین زمین تنها در شناسایی یک قطعه زمین خلاصه نمی‌شود. زمین مناسب باید شرایطی نظیر تناسب با طرح‌های شهری، دسترسی به شبکه حمل‌ونقل عمومی، زیرساخت‌های اولیه مانند آب، برق و گاز و همچنین امکان توسعه خدمات عمومی همچون مدارس، درمانگاه و فضاهای تفریحی را داشته باشد. زمین‌هایی که این قابلیت‌ها را ندارند، در بسیاری از موارد به پروژه‌هایی نیمه‌کاره یا کم‌اقبال تبدیل می‌شوند که اهداف طرح مسکن برای اقشار کم‌درآمد را برآورده نمی‌کنند.
ضرورت داشتن نگاه ملی و اصلاح رویه‌ها برای تامین زمین
یکی از موانع اصلی در این زمینه، پراکنده بودن مالکیت‌های زمین میان دستگاه‌های مختلف دولتی، عمومی و خصوصی است. نبود سامانه‌ای جامع، هماهنگی ضعیف بین نهادها و مقاومت برخی ارگان‌ها در واگذاری زمین‌های بلااستفاده، فرآیند تامین زمین را طولانی و پیچیده ساخته است. برای موفقیت در این طرح‌ها، نیاز است سازوکارهای الزام‌آور و شفافی تعیین شود تا زمین‌های مازاد در اختیار دستگاه‌های دولتی به اولویت طرح‌های مسکن حمایتی اختصاص یابند. همچنین، ابزارهایی همچون تغییر کاربری هدفمند، تجمیع زمین‌های کوچک و تفکیک اراضی بزرگ، می‌توانند برای افزایش عرضه زمین کاربردی باشند.
افزون بر این اصلاحات ساختاری، استفاده از روش‌های نوین برای تامین زمین نیز باید جدی گرفته شود؛ از جمله توسعه زمین‌های اطراف شهرها با در نظر گرفتن حمل‌ونقل عمومی، همکاری با بخش خصوصی و بهره‌گیری از زمین‌های دولتی برای کاهش هزینه تمام‌شده پروژه‌ها. این اقدامات می‌توانند مقوله تامین زمین را به‌نوعی پایدارتر کنند و از تبدیل این چالش به یک معضل همیشگی جلوگیری نمایند.
کارشناسان تأکید دارند که سیاست‌های کنونی باید به جای رویکرد «تامین زمین پس از آغاز پروژه»، به سوی «تامین زمین قبل از شروع» حرکت کند. در واقع، زمین جزو عناصر اصلی موفقیت طرح‌های حمایتی است و هرگونه غفلت از آن می‌تواند به شکست پروژه‌ها منجر شود.
واگذاری ۱۵۰ هزار قطعه زمین در طرح جوانی جمعیت تا پایان سال
مدیرعامل سازمان ملی زمین و مسکن اعلام کرده که برنامه‌ای برای واگذاری ۱۵۰ هزار قطعه زمین در چارچوب قانون جوانی جمعیت تا پایان سال جاری در دست اجرا است. وی همچنین تاکید کرد که طی سه ماه گذشته، ۲۵ هزار قطعه زمین برای این طرح تامین شده است.
آقای علی نبیان در خصوص تازه‌ترین وضعیت این طرح اظهار داشت که تاکنون سازمان ملی زمین و مسکن موفق به تامین بیش از ۱۲۵ هزار قطعه زمین در این حوزه شده است.
وی افزود: «ما نقشه‌ریزی کرده‌ایم تا پایان سال جاری تعداد بیشتری قطعه زمین را برای طرح جوانی جمعیت اختصاص دهیم. برای مثال در سه ماه گذشته حدود ۲۵ هزار قطعه زمین تامین شده و برنامه داریم که تا پایان سال ۱۴۰۴ نیز ۲۵ هزار قطعه دیگر تامین شود.»
مدیرعامل سازمان ملی زمین و مسکن با اشاره به فعالیت گسترده کارگاه‌های ساختمانی در بخش‌های مختلف، از همکاری شرکت‌های خدمات‌رسان در حوزه آب، برق و گاز قدردانی کرد.
او در ادامه گفت: «امید داریم با همکاری و همدلی بتوانیم وظیفه خود را به بهترین شکل ممکن انجام داده و انتظارات مردم عزیز را برآورده کنیم.»
