فروش قسطی شیر و ماست آغاز شد؛ آیا این کالاها لوکس شدهاند؟
اقتصادایرانی: افزایش بیسابقه قیمت لبنیات در هفتههای اخیر، بازار شیر و ماست را دچار بحران کرده و مصرفکنندگان را به خرید قسطی کالاهای اساسی سوق داده است؛ در حالی که نقش نهادهای نظارتی در کنترل این شرایط همچنان مبهم باقی مانده است.
در روزهای اخیر، افزایش قابل توجه قیمت لبنیات که از ماه پیش آغاز شده بود، شدت گرفته و اکنون تقریباً هر روز این گروه کالایی با تغییر قیمت روبهرو است. بررسیهای خبرنگار ایسنا در فروشگاهها و سوپرمارکتهای مختلف نشان میدهد، این شرایط نه تنها مشتریان بلکه خود فروشندگان را نیز دچار سردرگمی و مشکلات خاص خود کرده است.
افزایش نامنظم قیمتها؛ از ماست تا پنیر
بنا بر گزارش میدانی، قیمت ماست پرچرب یک برند پرمصرف طی یک هفته گذشته بین ۸ تا ۱۲ درصد افزایش یافته است. همچنین، برخی انواع پنیر نیز رشد قیمتی بین ۵ تا ۱۰ هزار تومان داشتهاند. فروشندگان میگویند این تغییرات قیمتها اغلب طی دو تا سه روز به وقوع میپیوندد، بدون اطلاعرسانی قبلی یا ثبت در فاکتور فروش.
مصرفکنندگان؛ «هر روز یک قیمت متفاوت»
یک شهروند هنگام خرید ماست در غرب شهر تهران گفت: «دیگر نمیفهمیم چگونه باید برنامهریزی کنیم. فقط هفته پیش این ماست را با قیمت ۴۸ هزار تومان خریدم، اما امروز ۵۳ هزار تومان شده است و فروشنده میگوید شاید فردا دوباره تغییر کند.»
خریدار دیگری که مادر دو کودک است بیان کرد: «لبنیات از مهمترین خوراکیهای روزانه خانه ماست و نمیتوان آن را حذف کرد، اما این افزایش قیمتها مشکلات بزرگی برای خانوادهها به وجود آورده است، به ویژه وقتی هیچ ثباتی در بازار وجود ندارد.»
فروشندگان؛ «ما هم گرفتار نوساناتیم»
یکی از سوپرمارکتداران در غرب تهران با ابراز نگرانی از وضعیت بازار گفت: «ما هم مثل بقیه مردم از تغییرات شوکه میشویم. شرکتهای تأمینکننده، امروز یک قیمت و فردا قیمتی دیگر اعلام میکنند. مشتریها گمان میکنند ما مقصر این افزایشها هستیم، در حالی که حاشیه سود ما ثابت است.»
فروشنده دیگری اضافه کرد: «این افزایش قیمتها تنها مشتریان را درگیر نمیکند بلکه برای ما هم مشکلات زیادی به وجود آورده است. گاهی مجبور میشویم کالاها را با حاشیه سود بسیار کم بفروشیم تا اعتماد مشتری کم نشود.»
علل اصلی گرانی؛ از هزینه تولید تا رقابت ناکافی
فعالان صنعت لبنیات باور دارند افزایش هزینه تولید، به ویژه قیمت نهادههای دامی و انرژی، یکی از عوامل اصلی گرانی است. برخی کارشناسان نبود کنترل نظارتی مناسب بر روند تولید و توزیع را نیز عامل دیگری میدانند که تغییرات قیمتها را سریعتر به بازار منتقل میکند.
در این ارتباط، وزیر جهاد کشاورزی اظهار داشت که قیمتگذاری شیرخام تنها یک بار در سال صورت میگیرد و این موضوع چند ماه پیش انجام شده است. اما برخی مسئولان میگویند بازنگری بر نرخ شیرخام در دستور کار قرار دارد.
غلامرضا نوری قزلجه - وزیر جهاد کشاورزی - در توضیحاتی درباره فرآیند قیمتگذاری گفت: «تعیین نرخ شیر خام تنها یک بار در سال و طبق مصوبه ستاد تنظیم بازار انجام میشود و آخرین نرخ مصوب آن، ۲۳ هزار تومان به ازای چربی مشخص بوده که این نرخ رسمی است.»
وی اضافه کرد: «هرگونه برداشت خلاف این امر، به دلیل عدم درک صحیح از موضوع تغییرات بازار و هزینههای تولید است.»
محصولات مشمول قیمتگذاری تعزیراتی
وزیر جهاد کشاورزی تأکید کرد که تنها چهار نوع محصول لبنی مشمول قیمتگذاری تعزیراتی هستند و در این چهار مورد، تغییر قیمت تنها با مصوبه ستاد تنظیم بازار مجاز است. تولیدکنندگان در صورت عدم رعایت نرخ مصوب با برخورد قانونی روبهرو خواهند شد. بااینوجود محصولاتی که مشمول این قوانین نیستند، تحت نظارتهای دیگری کنترل میشوند.
با این حال، سؤال اینجاست که چرا با وجود نوسانات مکرر قیمتها، همچنان نظارت کافی روی وضعیت بازار وجود ندارد؟ اگر مسئولان این امر سازمانهای مانند وزارت جهاد کشاورزی یا تعزیرات باشند، باید تصمیمگیریهای مؤثری اتخاذ کنند تا از فشار اقتصادی بر شهروندان و فروشگاهداران جلوگیری شود.
همچنین طی بررسیهای انجامشده، قیمت محصولات لبنی در برخی فروشگاهها به شدت افزایش یافته است. به عنوان مثال:
- شیر بطری پاستوریزه کمچرب (۹۰۰ گرمی): ۴۶ هزار و ۵۰۰ تومان
- شیر بطری پاستوریزه پرچرب (۹۰۰ گرمی): ۴۹ هزار و ۵۰۰ تومان
- ماست پرچرب دبهای (۲۰۰۰ گرمی): ۱۳۰ هزار تومان
- پنیر سفید کمچرب (۵۱۰ گرمی): ۱۵۹ هزار و ۵۰۰ تومان
نکته جالب اما تأسفبار این است که لبنیات، که از کالاهای اساسی و مورد مصرف روزانه بسیاری از خانوادههاست، به صورت قسطی نیز عرضه میشود. چنین مسائلی نشان میدهد که فشار اقتصادی حتی خرید مواد غذایی اصلی زندگی را نیز دشوار ساخته است.
در این شرایط، مهمترین پرسش باقی مانده این است: واقعاً مسئولیت نابسامانیهای این بازار با کیست؟ آیا وقت آن نرسیده که با تصمیمهای مناسب مانع افزایش بیرویه قیمتها و ضرر رسیدن به زندگی خانوارها شویم؟
