آزمون دیپلماسی ایران در پی پایان جنگ 12 روزه
فریدون مجلسی
اقتصاد ایرانی:ایران پس از جنگ ۱۲ روزه و خسارات گسترده ناشی از تجاوزات اسرائیل و آمریکا، درگیر تلاش‌های دیپلماتیک پیچیده‌ای است؛ در حالی که خشم مردم و نگرانی‌ها درباره امنیت ملی به دلیل اقدامات تحریک‌آمیز داخلی همچنان ادامه دارد.
تحولات پس از حمله ۷ اکتبر ۲۰۲۳ و خروج تهران و تل‌آویو از منطقه خاکستری در قالب عملیات وعده صادق ۱ و ۲، نشان داد که معادلات ژئوپلیتیکی منطقه وارد مرحله‌ای جدید شده است. این موضوع با هشدارها و اولتیماتوم‌های مکرر آمریکا نیز پررنگ‌تر شد.
تشدید تنش‌ها میان ایران و آمریکا
حمله تجاوزکارانه اسرائیل به ایران، موج خشم عمومی را افزایش داد. هرچند تجاوز احتمالی آمریکا به تاسیسات هسته‌ای ایران با توجه به هشدارهای واشنگتن قابل تصور بود، این امر نشان‌دهنده شکسته شدن دیوار شرم و بردباری از سوی یک ابرقدرت بود. اکنون، هرچند تنش‌ها به ظاهر به سمت آرامش پیش می‌رود، واکنش‌های شدید از دو طرف همچنان ادامه دارد.
واکنش‌های قاطع ایران و تهدیدهای مکرر آمریکا
ایران بر حق غنی‌سازی اورانیوم تاکید کرده و آمریکا نیز با اصرار بر جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح اتمی، تهدید به حملات مجدد به تاسیسات هسته‌ای ایران کرده است. با این حال، منطقی‌ترین اقدام در شرایط فعلی دوری از تکرار جنگ‌های بی‌ثمر و تلاش برای مذاکره است.
سناریوهای پیش رو شرح| مذاکره و توافق | رفع تنش‌ها، ایجاد اعتمادسازی و تامین حقوق ایران در غنی‌سازی صلح‌آمیز |
| ادامه جنگ | خسارات سنگین و تکرار تقابل‌های بی‌ثمر |
| حفظ وضع موجود | ماندن در شرایط بحرانی و ادامه محدودیت‌های اقتصادی |
تحلیل سناریوهای احتمالی
در میان این سناریوها، آغاز مذاکرات می‌تواند راهی مناسب برای خروج از بحران باشد. ایران می‌تواند به جای توقف کامل غنی‌سازی، بر غنی‌سازی صلح‌آمیز تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاکید کند. این مسیر نه تنها فرصت رفع تحریم‌ها را فراهم می‌کند، بلکه در بلندمدت به بازگشت ایران به عرصه جهانی کمک خواهد کرد. سناریوی جنگ اما، تنها به ویرانی و آسیب‌های اقتصادی و اجتماعی منجر خواهد شد.
موضع‌گیری اروپا و واکنش ایران
در برابر تهدید غرب به بازگرداندن تحریم‌ها و فعال‌سازی مکانیسم ماشه، ایران با استناد به موارد برجام اقدامات اروپایی‌ها را غیرقانونی دانسته است. تاکید تهران بر پیش‌شرط‌هایی مانند پرداخت غرامت از سوی آمریکا نیز نشان‌دهنده موضع مستقیم و قاطع ایران در مذاکرات احتمالی است.
چالش همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی
هرچند همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی امیدهایی برای کاهش تنش ایجاد می‌کند، اما تاثیرگذاری این نهاد در شرایطی که تحت فشار قدرت‌های بزرگ است، همچنان محدود به نظر می‌رسد.
پیشنهاد راهبردی
جنگ اخیر نشان داد که تقابل نظامی میان ایران و آمریکا-اسرائیل می‌تواند به ملت ایران آسیب برساند. در این شرایط، حفظ زیرساخت‌های صنعتی، تلاش برای رفع تحریم‌ها و پرهیز از ورود به جنگی دیگر باید در اولویت قرار گیرد. ایران با دیپلماسی موثر و عقلانی می‌تواند ضمن تامین امنیت جامعه، در مسیر احیای اعتبار جهانی خود قدم بردارد.
سخن پایانی
صلح، توسعه و آرامش برای ملت ایران ممکن و ضروری است. بنابراین، در جهت ارج نهادن به منافع ملی، پرداخت هزینه‌ای برای دستیابی به این اهداف اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.
