تذکر علیه غفلت

افرادی که بیانیه ۷۸ دیپلمات پیشین را صادر کرده‌اند، پیشکسوتان سیاست خارجی کشور هستند و هر یک بین ۳۰ تا ۴۰ سال در سیاست خارجی و دیپلماسی تجربه دارند. مجموع نظرات این جمع سرمایه‌ای برای وزارت امور خارجه و کشور است. این جمع هر جا که احساس کند دولت و حاکمیت از موضوعی غفلت کرده‌است یا ضعف نشان دهد، احساس وظیفه می‌کنند که این مسائل را یادآوری و گوشزد کنند. هدف از اقدام جمعی دیپلمات‌های پیشین این است که کشور بیشترین منفعت را در سیاست خارجی کسب کند و کمترین آسیب را ببیند.

مسائلی که در یکی دو سال گذشته رخ داده و به کشور آسیب‌هایی وارد کرده‌است، باعث شد تا دیپلمات‌های پیشکسوت احساس وظیفه و بیان کنند که در بخش‌هایی از سیاست خارجی کشور باید تجدیدنظر شود. طبیعی است که هر دولتی ممکن است در برخی موارد تحلیل و سیاست درستی داشته‌باشد و در برخی موارد تحلیل و سیاست غلطی داشته‌باشد. دیپلمات‌های کارکشته کشور بر اساس تجربه به این نتیجه رسیده‌اند که باید در برخی روش‌ها و سیاست‌ها تجدیدنظر شود. عنوان «جسارت» برای این تجدیدنظر انتخاب شد.

دولت باید به این نتیجه برسد و از پشتوانه کافی برخوردار شود که به این جسارت برسد که این تجدیدنظرها را در سیاست خارجی انجام دهد. ما به این نتیجه رسیدیم که اگر این تجدیدنظرها صورت بگیرد، کمک می‌شود که آسیب‌ها به کشور کمتر شود و منافع کشور بیشتر تحصیل شود. تجدیدنظری که به آن اشاره می‌شود، بازبینی در مولفه‌های سیاست خارجی است. این بازبینی در مولفه‌های سیاست خارجی به هیچ وجه به معنای بازبینی در اصول کشور و مبانی قانون اساسی نیست. ما معتقدیم که باید در روش‌ها و سیاست‌ها تغییراتی را ایجاد کرد که منافع ایران را حفظ کند.

ما دیپلمات‌ها دولت، مردم و کشور را از خودمان می‌دانیم و وظیفه خودمان می‌دانیم جایی که احساس می‌کنیم مسیر اشتباهی طی می‌شود، یادآوری کنیم که این مسیر اصلاح شود. شرایطی که سیاست خارجی کشور در آن گرفتار شده‌است، بن‌بست نیست و راه‌های برون‌رفت از آن وجود دارد. اما برون‌رفت از این شرایط نیازمند تصمیم‌های درست و جسارت‌آمیز است. یکی از خوانش‌ها جهت بهبود در عملکرد سیاست خارجی این است که سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بیش از پیش به منطقه تمدنی خود توجه کند.

ضروری است که دستگاه سیاست خارجی کشور به جغرافیای فرهنگی ایران به خصوص در قفقاز و آسیای میانه توجه بیشتری داشته باشد. در منطقه قفقاز و آسیای میانه، مولفه‌ها و عناصر قدرتی وجود دارد که می‌تواند به ما توان بیشتری برای دفاع از منافع‌مان بدهد. در همین هفته‌های اخیر مشخص شد که منطقه قفقاز جنوبی و سه کشور جمهوری آذربایجان، ارمنستان و گرجستان به لحاظ راه‌های مواصلاتی، بسیار منطقه مهمی هستند که می‌توانند شرق را به غرب و شمال را به جنوب متصل کنند. وقتی از راه‌های مواصلاتی صحبت می‌کنیم، مولفه‌های قدرت و اقتداری بر مبنای این مسیرها شکل می‌گیرد.

ما معتقدیم که اگر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران به منطقه تمدنی خودش به عنوان عمق راهبردی توجه بیشتری کند، می‌تواند بیشتر حافظ منافع ایران باشد و می‌تواند بیشتر ایران را از آسیب نجات دهد و دور کند. یکی از غفلت‌هایی که صورت گرفته‌است، همین است و باید در سیاست خارجی توجه بیشتری به منطقه تمدنی و فرهنگی ایران شود.