تابوی خوشبختی کارگران ایرانی شکسته شد

نیروی کار افغان در ایران بخشی مهم از زنجیره تولید مسکن را تشکیل داده‌اند. از وظایفی همچون آجرچینی، گچ‌کاری و بتن‌ریزی تا تخصص‌های حرفه‌ای، این افراد به شکل قابل‌توجهی در ساخت‌وسازها سهیم بوده‌اند. این همکاری منجر به کاهش هزینه‌ها و افزایش سرعت پروژه‌های ساختمانی شده است، خصوصاً در شرایط رکود اقتصادی و گرانی مصالح. این نیروی کار به نوعی نقش محرک پنهان صنعت ساختمان کشور را ایفا کرده‌اند.

اما علی‌رغم این دستاوردها، مشکلات فراوانی گریبانگیر این قشر مهاجر بوده است. بسیاری از افغان‌ها بدون داشتن مجوز کار، در محیط‌های سخت و غیرایمن فعالیت کرده و از حقوق پایه همچون بیمه یا امنیت شغلی محروم بوده‌اند. شرایطی که در برخی موارد به «استثمار پنهان نیروی کار مهاجر» تعبیر شده و انتقاد فعالان اجتماعی نسبت به این موضوع را برانگیخته است. نبود نظارت کافی بر شرایط کار این گروه، منجر به سوءاستفاده‌های گسترده شده است.

از سوی دیگر، حضور اقتصادی این افراد نیز قابل‌توجه بوده است. بخش قابل‌توجهی از درآمد آن‌ها به افغانستان ارسال می‌شود یا صرف معیشت خانواده‌هایشان در ایران می‌گردد. این مسئله به نوعی تأثیر مثبتی بر اقتصاد منطقه‌ای داشته و به کاهش فشار ناشی از بیکاری در افغانستان کمک کرده است. در نتیجه، نیروی کار افغان نه‌تنها نقش بسزایی در اقتصاد ایران، بلکه در ثبات نسبی بازار کار منطقه داشته است.

با وجود رکود موجود در بازار مسکن و کاهش سرعت ساخت‌وسازها، اهمیت نیروی کار افغان بیش از پیش احساس می‌شود. نبود برنامه‌های جامع و سیاست‌های مؤثر برای سامان‌دهی این گروه ممکن است به بحران‌های اجتماعی و اقتصادی، خصوصاً در مناطق شهری، منجر شود. بنابراین، لازم است مسئولان حوزه مسکن و مهاجرت، با دیدی واقع‌بینانه و هوشمندانه از این ظرفیت استفاده کنند؛ ظرفیتی که در صورت مدیریت درست، می‌تواند به موتور محرک بازار مسکن تبدیل شود.

<

۵۰ درصد کارگران ساختمانی در تهران از اتباع افغان بودند

رییس کانون انبوه‌سازان تهران اعلام کرده است که بیش از ۵۰ درصد کارگران ساختمان در تهران، اتباع افغان بوده‌اند. با تصمیم به خروج این افراد از کشور پس از جنگ تحمیلی، صنعت ساختمان با کمبود نیروی کار مواجه شده است. کارگران افغان در حوزه‌های مختلفی نظیر آرماتوربندی، سیمان‌کاری، سنگ‌کاری و کارگر ساده فعالیت داشتند و جایگزینی نیروی ایرانی برای این نقش‌ها فرآیندی زمان‌بر خواهد بود.

ایرج رهبر، رییس کانون انبوه‌سازان تهران، در توضیح این موضوع اظهار داشت که خروج کارگران افغان، باعث ایجاد وقفه در اجرا و پیشرفت پروژه‌های ساختمانی شده است. پروژه‌هایی همچون نهضت ملی مسکن که با قیمت‌های دو سال گذشته قراردادبسته‌شده‌اند، با هزینه بیشتری مواجه شده‌اند.

<

اجبار به استفاده از نیروی کار ایرانی

رهبر تأکید کرد که خروج اتباع افغان از صنعت ساختمان، کارفرمایان را مجبور به استفاده از نیروی کار ایرانی کرده است. اما دستمزد بیشتر و عدم آمادگی نیروی ایرانی برای کارهای ساده ساختمانی باعث مشکلاتی شده است. این امر سبب افزایش دو برابری هزینه دستمزدها نسبت به دستمزد کارگران افغان شده است.

وی همچنین افزود که به دلیل نداشتن مدارک هویتی، کارگران افغان از بیمه تأمین اجتماعی بهره نمی‌بردند، در نتیجه بسیاری از کارفرمایان به کارگیری این نیروها را به نیروی ایرانی ترجیح می‌دادند. با این حال، در شرایط کمبود کارگر، چاره‌ای جز استفاده از نیروی کار ایرانی باقی نمانده و بازار کار بیشتری برای نیروهای داخلی ایجاد شده است.

رهبر در پایان عنوان کرد که هرچند دستمزد نیروی ایرانی بالاتر است، اما با کمبود نیروی کار، به تدریج شغل‌های ساختمانی برای کارگران ایرانی نیز جذاب خواهد شد و شاید بتوان به افزایش حضور آن‌ها امیدوار بود.