سه سناریوی هولناک برای تورم در ایران/ آینده‌ای تاریک تا پایان سال 1404
اقتصاد ایرانی: تورم نقطه‌ای مهرماه به ۴۸.۶ درصد رسید و اقتصاد ایران را در آستانه ورود دوباره به کانال ۵۰ درصدی قرار داد؛ رکوردی تازه که معیشت خانوارها را تهدید کرده و سیاستگذار را با چالش مهار قیمت‌ها مواجه کرده است.
اقتصاد ایران بار دیگر در برابر چالش تازه‌ای به نام تورم قرار گرفته است. این نرخ در مهرماه سال جاری، نرخ تورم نقطه‌ای را به ۴۸.۶ درصد رسانده که به معنای احتمال ورود کشور به کانال تورمی ۵۰ درصدی می‌باشد. رکورد جدید، پس از ۲۹ ماه دوباره ثبت شده و بار دیگر معیشت خانواده‌های ایرانی و سیاستگذار را با چالش‌های جدی مواجه کرده است. سؤال کلیدی که پیش می‌آید این است: چرا با وجود وعده‌ها و اقدامات انجام شده، اقتصاد ایران در برابر این سطح شدید از تورم قرار گرفته است؟
نشانه‌هایی از آغاز دوره‌ای تازه در تورم
در مهرماه سال ۱۴۰۴، نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه به ۴۸.۶ درصد افزایش یافت که بالاترین میزان ثبت شده پس از اردیبهشت ۱۴۰۲ به‌شمار می‌رود. همچنین تورم ماهانه به ۵ درصد رسید که رکوردی بی‌سابقه در ۴۰ ماه گذشته است. این افزایش تأیید می‌کند که اقتصاد ایران وارد یک فاز جدید از تورم ساختاری شده است. در سال‌های اخیر تنها هشت بار تورم ماهانه از ۵ درصد عبور کرده است و مهرماه امسال یکی از این موارد استثنایی بوده است.
تورم و فشار شدید بر معیشت طبقات پایین
افزایش شدید قیمت خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها یکی از دلایل اصلی جهش تورمی اخیر است. تورم ماهانه در این گروه به ۶.۶ درصد و تورم نقطه‌ای به ۶۴.۳ درصد رسیده است. اقلامی همچون نان و غلات با تورم نقطه‌ای ۹۸.۱ درصد ، میوه و خشکبار با ۹۴ درصد و سبزی‌ها و حبوبات با ۷۷.۷ درصد ، بیشترین افزایش قیمت را به ثبت رسانده‌اند. این مسئله فشار زیادی بر اقشار ضعیف جامعه وارد کرده و فاصله‌های اقتصادی میان آنها و سایر افراد جامعه را افزایش داده است.
پیش‌بینی وضعیت تورم تا پایان سال ۱۴۰۴
در تحلیل سناریوهای مختلف برای آینده تورم، موارد زیر قابل بررسی است:
سناریوپیش‌بینی تورم
| حفظ روند فعلی | تورم نقطه‌ای در محدوده ۴۵ تا ۵۰ درصد باقی خواهد ماند. |
| تکرار رشد مهرماه | تورم نقطه‌ای از ۵۱ درصد عبور خواهد کرد. |
| کاهش تورم | رسیدن تورم به زیر ۴۵ درصد تا پایان سال. |
عوامل کلیدی تأثیرگذار بر تورم
عوامل متعددی در روند صعودی تورم موثر بوده‌اند که شامل موارد زیر می‌شوند:
افزایش نقدینگی :رشد بی‌رویه حجم نقدینگی بدون برنامه‌ریزی مناسب یکی از عوامل مهم در افزایش تورم است.
کسری بودجه :مسئله‌ای که همواره بار مالی سنگینی بر دوش اقتصاد کشور گذاشته است.
تغییرات نرخ ارز :نوسان‌های مداوم در بازار ارز تأثیر عمیقی بر تورم داشته است.
انتظارات تورمی :نگرانی‌های سیاسی و اقتصادی داخلی و بین‌المللی، منجر به افزایش انتظارات تورمی می‌شود.
راهکارهایی برای مدیریت بحران تورمی
موج تورمی اخیر نشان‌دهنده مشکلات ساختاری عمیق در اقتصاد کشور است و برای مقابله با آن نیازمند اجرای اصلاحات جدی هستیم. برخی از پیشنهادات کارشناسان شامل موارد زیر است:
تغییر در سیاست خارجی به‌منظور کاهش ریسک‌های سیاسی و اقتصادی
کنترل رشد نقدینگی از طریق سیاست‌های پولی مؤثر
اصلاح ساختارهای مالی و کاهش هزینه‌های عمومی دولت
حذف روش‌های قیمت‌گذاری دستوری
حرکت به سوی آزادسازی اقتصادی و بازارهای شفاف
در نهایت، برای پایداری اقتصادی و بهبود شرایط معیشتی مهم است که تصمیم‌گیران، با در نظر گرفتن واقعیات موجود اقتصادی، طرح‌های اصلاحی لازم را اجرا کنند. تنها از این طریق می‌توان مانع تداوم روند نزولی وضعیت اقتصادی و اجتماعی شد.
