جریان صادرات نفت ایران به چین در سایه تحریم‌های آمریکا
اقتصاد ایرانی: تشدید تحریم‌های نفتی آمریکا به دنبال بازگشت ترامپ به قدرت، صادرات نفت ایران به چین را با چالش جدی مواجه کرده و ذخایر شناور نفت ایران در آب‌های آسیایی به بالاترین سطح پنج‌ساله رسیده است.
وبسایت تحلیلی اویل پرایس در گزارشی به کاهش خرید *چین* و افزایش ذخیره شناور *نفت ایران* پرداخته است. این وبسایت تحلیلی در گزارش خود آورده است که بازگشت دونالد *ترامپ* به دفتر بیضی، موجب شد تا مقامات آمریکا با شدت بیشتری تجار، واسطه‌ها و زیرساخت‌های مرتبط با نفت ایران را هدف *تحریم* قرار دهند. همچنین، مجموعه‌ای از اقدامات قانون‌گذاری جدید برای کاهش درآمد‌های نفتی *تهران* تعریف شد. این تشدید محدودیت‌ها در بحبوحه بحران میان اسرائیل و ایران اتفاق افتاده است. کاخ سفید ابتدا پالایشگران چینی، که عمدتاً پالایشگاه‌های کوچک موسوم به «چای‌پزها» در استان شاندونگ هستند و سپس اپراتور‌های بندری و شرکت‌های میان‌جریانی چین را که به‌طریق ادعایی با نفت ایران مرتبط شناخته می‌شدند، هدف قرار داد. با تحریم بیش از ۴۰۰ نفتکش و هدف‌گیری مستقیم حدود ۵۰ فرد مرتبط و ۲۰ شرکت، فشار ترامپ بر ایران بی‌سابقه شده است؛ هرچند، اقدامات بیشتری در راه است.
تأثیر تحریم مستقیم ترامپ بر جریان نفت ایران
تحریم مستقیم ترامپ علیه پالایشگران چینی ممکن است در نهایت جریان‌های نفتی ایران به چین را متوقف کرده باشد. بر اساس داده‌های شرکت کیپلر، ذخیرهٔ نفت خام ایران در مخازن شناور از ۹ میلیون بشکه در اواسط ژانویه به ۳۳٫۴ میلیون بشکه در اوایل اوت افزایش یافته است که این بالاترین سطح از سال ۲۰۲۰ است. اکثریت قریب به اتفاق این نفتکش‌ها به‌آرامی در آب‌های سرزمینی *سنگاپور* و *مالزی* در حال لنگراندازی هستند؛ هاب‌های اصلی عملیات انتقال کشتی‌به‌کشتی (STS) نفت ایران در سال‌های اخیر. ایران اگر چه می‌توانست محموله‌ها را مستقیماً به چین تحویل دهد، معامله‌گران نفت تهران ترجیح می‌دهند نفتکش‌های بارگیر را برای مدت زمان بیشتری در نزدیکی بنادر لینگی و تانجونگ پلاپاس لنگر بیندازند.
انباشت نفت در جنوب شرق آسیا
انباشت نفت ایران در تنگه مالاکا هم‌زمان با کاهش قابل‌توجه واردات نفت خام ایران به چین در ماه ژوئیه روی داده است. این روند، تغییر قابل‌توجهی نسبت به ابتدای سال جاری به‌شمار می‌رود. در دورهٔ ژانویه تا مارس ۲۰۲۵، واردات چین از ایران به میانگین ۱٫۵ میلیون بشکه در روز رسید و در ماه مارس به رکورد ۲ میلیون بشکه در روز افزایش یافت. با این حال، فشارهای ژئوپلیتیکی و تغییرات در پویایی بازار به نظر می‌رسد که موجب بازتنظیم *راهبرد تأمین نفت چین* شده‌اند. واردات نفت ایران به چین در ژوئن به حدود ۱٫۵ میلیون بشکه در روز کاهش یافت و در نهایت در ژوئیه به تنها ۱٫۱ میلیون بشکه در روز رسید.
تحریم‌های ایالات متحده علیه پالایشگران چینی
وزارت خزانه‌داری آمریکا سه پالایشگاه در استان شاندونگ چین را به دلیل پالایش نفت خام ایران در فهرست دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا قرار داده و آنها را عملاً از شبکه‌های مالی جهانی محروم کرده است.
پتروشیمی شاندونگ شوگوآنگ لوچینگ — ۱۰۰ هزار بشکه در روز — ۲۰ مارس ۲۰۲۵
شرکت شیمیایی شاندونگ شن‌سینگ — ۴۴ هزار بشکه در روز — ۱۶ آوریل ۲۰۲۵
گروه شیمیایی هِبِی شین‌های — ۱۲۰ هزار بشکه در روز — ۸ می ۲۰۲۵
راهبرد لجستیکی و امنیتی ایران
*تصمیم تهران* برای لنگراندازی چنین حجم عظیمی از نفت در منطقه جنوب شرق آسیا منعکس‌کننده محاسبات لجستیکی و امنیتی آن است. جنگ دوازده‌روزه با اسرائیل، خطر نگه‌داری نفت در نزدیکی سواحل ایران را افزایش داده است. استقرار ذخیرهٔ شناور در جنوب شرق آسیا برای تهران یک مزیت استراتژیک ایجاد می‌کند. این راهبرد همچنین مسیر لجستیکی را کوتاه‌تر می‌کند؛ برای مثال، یک نفتکش از سنگاپور در حدود ۷ تا ۸ روز به چینگدائو می‌رسد، در مقابل سفر تقریباً ۲۰ روزه از جزیره خارگ.
تلاش مالزی برای موازنه ژئوپلیتیکی
انباشت عظیم ذخایر شناور ایران، مالزی را در موقعیت ژئوپلیتیکی پیچیده‌ای قرار داده است. دولت آمریکا هشدار داده که اگر مالزی در مهار تجارت غیرقانونی نفت منفعل باشد، ممکن است تعرفه‌های تنبیهی ایالات متحده علیه این کشور اعمال شود. اگرچه مقامات مالزی چندین نفتکش را بازداشت کرده‌اند، اما توان آنها محدود بوده و صلاحیت قضایی تنها محدود به مرزهای آب‌های سرزمینی این کشور است.
بازنگری چین در راهبرد تأمین نفت
با کاهش سهم نفت ایران در بازار چین، به نظر می‌رسد چین تلاش می‌کند پایهٔ تأمین نفت خام خود را متنوع‌تر کند تا کمتر در برابر فشارهای ایالات متحده آسیب‌پذیر باشد. در ماه ژوئیه، واردات نفت روسیه به بیش از ۹۰۰ هزار بشکه در روز رسید که افزایش ۳۰ درصدی نسبت به ماه مارس بوده و بالاترین سطح در چهار ماه اخیر است.
قیمت نفت ایران و وسوسه پالایشگران
تنش میان کاهش قیمت نفت ایران و افزایش ریسک‌های تحریمی، پالایشگران چینی را در مقابل دوراهی مهمی قرار داده است. تخفیف برای نفت «ایرانی لایت»، گرید اصلی صادراتی ایران، به‌شدت افزایش یافته است. تخفیف قیمت برای این گرید تا پایان ژوئیه به ۳٫۵ تا ۴ دلار در هر بشکه رسید.
تعرفه‌ها و فشارهای احتمالی تحریم‌های ثانویه
با بی‌ثباتی پیرامون تجارت نفت روسیه، احتمال گسترش مجازات‌های ایالات متحده به معاملات نفت با ایران افزایش یافته است. در چنین فضایی، نفت ایران که اکنون *تخفیف* چشمگیر خورده، می‌تواند به یک گزینه جذاب برای چین تبدیل شود.
