بحران نیروی کار و شاغلان فقیر/ گزینه‌های موجود برای کارگران
اقتصاد ایرانی: پایین بودن دستمزدها، نبود امنیت شغلی و شرایط سخت کاری، کارگران را به ترک واحدهای تولیدی و روی آوردن به مشاغل خدماتی و غیررسمی سوق داده است؛ بحرانی که آینده صنعت و نیروی کار متخصص کشور را تهدید می‌کند.
در شرایطی که کشور برای رشد و رونق تولید نیازمند نیروی کار متخصص و باانگیزه است، بسیاری از کارگران به دلیل سطح پایین دستمزدها، سختی شرایط کاری و نبود امنیت شغلی، تمایلی به ادامه فعالیت در واحدهای تولیدی ندارند و به مشاغل خدماتی یا غیررسمی روی می‌آورند.
روند خروج کارگران از بخش تولید
براساس گزارش‌های میدانی و اظهارات فعالان کارگری، روند خروج کارگران از بخش تولید در ماه‌های اخیر شدت گرفته است. بسیاری از آنها اظهار دارند که حقوق دریافتی‌شان حتی پاسخگوی حداقل هزینه‌های زندگی نیست. همچنین فشار فیزیکی بالا، طولانی بودن ساعات کاری و نبود امکانات رفاهی، شرایط کار در واحدهای تولیدی را دشوارتر کرده است.
یکی از کارگران سابق یک کارخانه قطعه‌سازی در شهرک صنعتی شمس‌آباد گفت: «بعد از پنج سال کار، تنها یک میلیون تومان از حداقل حقوق بالاتر می‌گرفتم. حتی با این حقوق امکان اجاره خانه نداشتم و در نهایت مجبور شدم به کار پیک موتوری روی بیاورم، که با همه خطراتش درآمد بیشتری دارد.»
تأثیر خروج نیروی کار بر صنعت کشور
به گفته کارشناسان اقتصادی، ادامه این روند می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری برای صنعت کشور داشته باشد. خروج کارگران از واحدهای تولیدی به معنای کاهش بهره‌وری، کندی رشد صنایع و وابستگی بیشتر به واردات است.
علی خدایی، نماینده کارگران در شورای عالی کار، درباره تأثیر افزایش دستمزد بر تورم اشاره کرد: «ما نمی‌گوییم افزایش دستمزد هیچ تأثیری بر تورم ندارد، اما این تأثیر بسیار ناچیز است. برای مثال، افزایش ۴۵ درصدی مزد تنها حدود ۲ درصد بر تورم تأثیر می‌گذارد. سهم دستمزد در قیمت تمام‌شده کالا و خدمات بین ۵ تا ۸ درصد است و افزایش ۴۵ درصدی مزد به‌طور کلی تأثیر اندکی دارد.»
بهره‌وری پایین و مشکلات نیروی کار
علی خدایی ادامه داد: «سال‌هاست که افزایش دستمزد کارگران به‌منزله جبران قدرت خرید از دست‌رفته تلقی می‌شود. تورم باعث از بین رفتن قدرت خرید شده و اکنون شرایط دستمزدها چنان است که تقریباً کارگران از محیط‌های صنعتی فراری هستند. کارفرمایان نیز اذعان می‌کنند که مجبورند چندین بار در سال افزایش مزد داشته باشند.»
از طرفی، نسرین داوری، اقتصاددان و استاد دانشگاه، اظهار داشت: «وقتی نیروی کار انگیزه‌ای برای ماندن در واحدهای تولیدی ندارد، سرمایه‌گذاری در بخش صنعت نیز جذابیت خود را از دست می‌دهد. نظام دستمزدی باید اصلاح شود تا کارگران احساس امنیت و رضایت شغلی داشته باشند.»
پیشنهادات فعالان کارگری برای اصلاح نظام دستمزدی
فعالان کارگری خواستار بازنگری جدی در نحوه پرداخت دستمزد هستند. آنها معتقدند که حداقل حقوق باید متناسب با تورم و هزینه‌های واقعی زندگی تعیین شود. همچنین بیمه، مزایای رفاهی و امنیت شغلی می‌تواند شرایط بهتری برای کارگران فراهم کند و آنها را به ادامه فعالیت در حوزه تولید ترغیب کند.
تأکید بر نقش کلیدی کارگران
با توجه به شعار سال جاری در خصوص «جهش تولید»، نمی‌توان از نقش کلیدی کارگران در تحقق این هدف چشم‌پوشی کرد. مسئولان باید سیاست‌های مناسبی برای بهبود شرایط کاری نیروی انسانی در واحدهای تولیدی اتخاذ کنند؛ در غیر این صورت چرخه تولید با کمبود نیروی ماهر مواجه شده و توسعه صنعتی کشور با چالش‌های بزرگی روبه‌رو خواهد شد.
