پزشکیان کار را تمام کرد/ اصلاح سیستم و حذف ریخت و پاش‌ها
اقتصاد ایرانی: مسعود پزشکیان با اجرای طرح چابک‌سازی دولت و مقابله با ریخت‌وپاش‌ها، در تلاش است تا با کاهش هزینه‌ها و افزایش کارآمدی، کیفیت خدمات عمومی مانند آموزش و درمان را بهبود بخشد.
چابک‌سازی دولت، سیاستی است که مسعود پزشکیان آن را به‌عنوان راهکاری اساسی برای اصلاح ساختارهای اداری و کاهش هزینه‌ها در دولت چهاردهم مطرح کرده است. این برنامه با هدف افزایش بهره‌وری و مقابله با ریخت‌وپاش‌های مالی طراحی شده و بر کاهش تشریفات زائد، به‌کارگیری نیروهای کارآمد و تقویت مدیریت استانی تأکید دارد.
تصویب طرح چابک‌سازی با نگاه به اصلاح ساختارها
هیئت وزیران با استناد به اصل ۱۳۸ قانون اساسی و به پیشنهاد وزارت کشور و معاونت حقوقی رئیس‌جمهور، طرحی را برای واگذاری اختیارات مدیریتی به استانداران، به‌ویژه در مناطق مرزی، به تصویب رسانده است. مسعود پزشکیان در جلسات اخیر هیئت دولت، تأکید کرد که تمامی وزارتخانه‌ها باید ظرف یک ماه گزارشی از پیشرفت‌های مربوط به مدیریت منابع ارائه کنند. او حتی در سفر به اردبیل، با اشاره به ساعات کاری غیرمولد برخی کارمندان، گفت: «ما نیاز به اصلاح ساختاری داریم تا منابع، هدر نروند.»
مروری بر تجربه تاریخی چابک‌سازی
سابقه چابک‌سازی دولت به دوران جنگ تحمیلی بازمی‌گردد؛ دورانی که واگذاری اختیارات به استانداران باعث تسریع در تصمیم‌گیری‌ها و بهبود عملکرد اجرایی شد. با این وجود، چالش‌هایی نظیر بزرگ شدن بی‌رویه بدنه دولت، ایجاد نهادهای موازی و استخدام‌های خارج از قاعده، همچنان مانعی بزرگ بر سر راه چابک‌سازی به شمار می‌آید.
بررسی چالش‌های استخدامی اخیر
اقدام اخیر دیوان عدالت اداری در لغو استخدام ۴۰۰۰ نفر در دولت پیشین، موجی از تنش‌های سیاسی را به همراه داشت. برخی از نمایندگان مجلس، با دفاع از این تصمیم، آن را اقدامی در راستای شفافیت خواندند. اما منتقدانی همچون محمدباقر قالیباف، این موضوع را نیازمند بررسی همه‌جانبه دانسته و خواستار رسیدگی فوری شدند. چنین اختلافاتی نشان می‌دهد که چابک‌سازی از لحاظ سیاسی نیز چالش‌برانگیز است.
چابک‌سازی یا کوچک‌سازی؟
در تفکیک میان مفهوم چابک‌سازی و کوچک‌سازی، مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی اعلام کرد که چابک‌سازی بیشتر بر اصلاح فرآیندها و بهره‌گیری از تکنولوژی تمرکز دارد، در حالی که کوچک‌سازی صرفاً به کاهش نیرو و هزینه‌ها معطوف است. انتخاب رویکرد صحیح میان این دو، به سیاست‌گذاران کمک می‌کند تا از تکرار اشتباهات گذشته جلوگیری کنند.
پیامدهای فربه شدن دولت
رشد گسترده نهادهای دولتی و وابستگی بیش از حد آن‌ها به بودجه عمومی، کیفیت خدماتی نظیر آموزش و بهداشت را کاهش داده است. در این جدول، تأثیر چابک‌سازی بر حوزه‌های مختلف اجتماعی و اقتصادی بررسی شده است:
حوزه مشکل فعلی تأثیر چابک‌سازی| اداری | بوروکراسی سنگین | تسهیل فرآیندها |
| اقتصادی | هزینه‌های بالای دولت | کاهش هزینه‌های اضافی |
| اجتماعی | کاهش رضایت عمومی | بهبود خدمات دولتی |
چالش‌ها و موانع اجرایی
مقاومت‌های سازمانی، فشارهای سیاسی و وجود لابی‌های استخدامی از جمله عواملی هستند که چابک‌سازی دولت را به چالشی پیچیده بدل کرده‌اند. بدون شفافیت و برنامه‌ریزی دقیق، این اصلاحات ممکن است اعتماد عمومی را خدشه‌دار کند و موجب افزایش تنش‌های اجتماعی شود.
راهبردهای پیشنهادی
دولت برای موفقیت در چابک‌سازی، باید از رویکردی جامع بهره گیرد. این رویکرد می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
تقویت مدیریت استانی: واگذاری اختیارات بیشتر به استانداران برای مدیریت منطقه‌ای.
استفاده از فناوری: بهره‌گیری از سامانه‌های هوشمند برای کاهش تشریفات زائد.
شفافیت مالی: ارائه گزارش‌های دوره‌ای درباره نحوه هزینه‌کرد منابع.
همچنین، ایجاد اجماع میان بخش‌های مختلف حاکمیت برای اجرای این سیاست، ضرورتی انکارناپذیر است.
چابک‌سازی دولت، نه‌تنها یک سیاست مدیریتی، بلکه راهبردی اساسی برای نجات کشور از چالش‌های اداری و مالی است. موفقیت در اجرای این برنامه به تعامل سازنده و تصمیم‌گیری‌های اصولی وابسته است. اکنون که پزشکیان این موضوع را کلید زده، همه نگاه‌ها به نحوه اجرای این طرح معطوف شده است.
