بحران گرانی کالاهای اساسی؛ مرغ و گوشت در آستانه حذف از سفره‌ها

اقتصادایرانی:

در روزهای گذشته قیمت هر کیلو گوشت مرغ با افزایش شدید، به ۱۴۸ هزار تومان رسید. این نرخ روز گذشته به قیمت مصوب بازگشت. همچنین تب برفکی و کاهش تولید شیر، بر روند صعودی قیمت لبنیات تأثیر داشته است.

بررسی‌های مرتبط با قیمت کالاهای اساسی در هفته منتهی به ۸ آبان ۱۴۰۴ مورد تحلیل قرار گرفته است.

کاهش سطح رفاه اجتماعی با سیاست‌های اقتصادی

به نظر می‌رسد اثرات سیاست‌های صرفه‌جویی ارزی دولت در کالاهای اساسی که از ۱۱ میلیارد دلار در سال گذشته به ۸ میلیارد دلار مطابق قانون بودجه ۱۴۰۴ کاهش پیدا کرده است، در بازار به صورت قابل توجهی ظاهر شده است. افزایش شدید قیمت کالاهای اساسی از جمله لبنیات، گوشت، برنج و شیر خشک نوزاد نتیجه یک تصمیم نادرست اقتصادی بوده است. تلاش دولت برای بهبود تراز تجاری بخش کشاورزی از منفی ۱۱ به منفی ۸، هزینه‌ای سنگین بر معیشت مردم گذاشته است.

بر اساس دیدگاه هوشنگ هادیان‌پور، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس، در سال‌های ۱۴۰۲ تا ۱۴۰۴ شاهد کاهش بودجه وارداتی برای کالاهای اساسی هستیم.

در همین راستا، وزیر رفاه اجتماعی نیز اقدامات خود در زمینه حذف یارانه ۹ میلیون نفر از طبقه متوسط جامعه را طی سه ماه گذشته مجدداً تأیید کرده است. این اقدامات در شرایطی رخ داده‌اند که بسیاری از کارگران تأکید دارند یارانه آنها با درآمد کمتر از ۲۰ میلیون تومان قطع شده است، در حالی که طبق معیارهای جهانی در طبقه فقیر قرار دارند.

افزایش قیمت گوشت مرغ

از دیگر جوانب کسری بودجه دولت، کاهش توانایی مردم برای دسترسی به کالاهای ضروری است. در حالی که هنوز یک ماه از تعیین قیمت مصوب برای گوشت مرغ در تاریخ ۲۰ مهر ۱۴۰۴ نگذشته بود، قیمت این محصول دوباره افزایش یافته است.

هر کیلو گرم گوشت مرغ که در تاریخ مذکور به قیمت مصوب ۱۳۷.۵۰۰ تومان عرضه شده بود، طی فقط دو هفته دوباره به ۱۴۸ هزار تومان رسید و روز گذشته به نرخ مصوب بازگشت. علاوه بر این، گوشت بوقلمون نیز همین مسیر افزایش قیمت را طی کرده و طی سه هفته اخیر از ۱۶۹ هزار تومان تا ۲۱۰ هزار تومان رسیده بود و تنها روز گذشته به ۱۹۹ هزار تومان کاهش پیدا کرد.

مشکلات جدی در تأمین ارز برای خرید نهاده‌های دامی، فروش پنهانی این اقلام و افزایش شدید قیمت خوراک دام موجب شده فرآورده‌های دامی به تدریج از سفره مردم حذف شوند.

چالش‌های قیمت تخم‌مرغ

رئیس هیئت‌مدیره اتحادیه مرکزی مرغداران در اواسط مهر ماه اعلام کرد که قیمت مصوب هر کیلو گرم تخم‌مرغ در مرغداری‌ها، ۷۷ هزار تومان تعیین شده است که در اردیبهشت ماه همین سال برابر با ۶۳ هزار تومان بوده است.

همچنین قیمت مصرف‌کننده هر کیلو تخم‌مرغ برابر با ۹۲ هزار تومان تعیین شد. در حالی که همین محصول بدون بسته‌بندی برای فروشگاه‌ها حدود ۹۷.۵۰۰ تومان هزینه دارد و فروشندگان، هر شانه تخم‌مرغ را به وزن ۱.۸ کیلو به قیمت ۲۱۰ هزار تومان ارائه می‌دهند؛ حال آن‌که قیمت تعیین‌شده از سوی نهادهای دولتی برای این شانه، ۱۸۴ هزار تومان است.

این تضاد قیمتی نشان‌دهنده بی‌توجهی نهادهای مسئول به تنظیم قیمت مصوب در بازار واقعی است.

قیمت روز لبنیات و مشکلات تولید

کاهش ارز مورد نیاز برای واردات نهاده‌های دامی، به اضافه مطالبات دامی که به مبلغ قابل توجهی رسیده است، باعث شده خارجی‌ها نیز از فروش اعتباری نهاده دامی به ایران خودداری کنند. نتیجه این شرایط، کاهش تولید دام و ارسال دام‌ها به کشتارگاه‌هاست، که حتی با افزایش عرضه نیز به کاهش قیمت منجر نشده است.

شیوع تب برفکی ناشی از یک سویه جدید، به افزایش قیمت لبنیات دامن زده است. برای مثال، شیر کم‌چرب ۹۴۶ میلی‌لیتری که ابتدای سال ۲۸ هزار تومان بود با افزایش ۳۴ درصدی اکنون به ۳۷.۵۰۰ تومان رسیده است.

افزایش قیمت کالاهای اساسی در مهم‌ترین موارد

در مهر ماه شاهد افزایش قیمت برخی از اقلام ضروری مانند ماکارونی، کنسرو ماهی و چای خارجی بودیم. به طور مثال، قیمت بسته‌های ماکارونی ۷۰۰ گرمی از ۴۱.۲۵۰ تومان در مهر ماه به ۴۷ هزار تومان رسید. همچنین، تن ماهی ساده ۱۸۰ گرمی با ۱۱ درصد افزایش، به ازای هر قوطی به ۱۱۹.۹۰۰ تومان در هفته جاری رسید.

چای خارجی در بسته‌های ۵۰۰ گرمی نیز از ۵۷۴.۹۰۰ تومان در تابستان به ۶۴۰ هزار تومان در مهر افزایش قیمت داشته است.

کمبود روغن خوراکی و کاهش واردات مواد اولیه منجر به مشکلاتی در تولید کنسرو ماهی و سایر مواد غذایی شده است. این امر در بیشتر بازارها باعث افزایش شدید قیمت‌ها شده است.

جدول قیمتی کالاهای اساسی

لیست قیمت کالاهای اساسی در هفته جاری و مقایسه آن با هفته‌های گذشته ارائه شده است:

کالاهای اساسی	قیمت هفته جاری	قیمت هفته گذشته
شقه، سردست و راسته گوسفند	۸۷۰-۸۸۰	۸۸۰-۸۹۰
گوشت ران گوسفندی	۱۱۰۰۰۰۰	۱۱۰۰۰۰۰-۱۱۴۰۰۰۰
تخم مرغ (شانه ۳۰ عددی)	۱۷۵-۲۱۰	۱۴۹-۲۱۰
شکر	۵۹-۶۹	۵۹-۶۹

بر اساس داده‌های عرضه شده توسط بانک مرکزی، برخی از کالاها در میادین میوه و تره‌بار با قیمت پایین‌تر از فروشگاه‌های سطح شهر عرضه می‌شوند. از جمله موارد این کاهش قیمت می‌توان به گوشت گوسفندی، گوشت گوساله، مرغ و حبوبات اشاره کرد که تا ۲۹ درصد ارزان‌تر ارائه شده‌اند.