افزایش بی‌سابقه قیمت بنزین/ 150 هزار تومان برای 30 لیتر!
اقتصاد ایرانی: دولت چهاردهم به‌صورت رسمی اعلام کرد که بنزین در جایگاه‌های سوخت به‌زودی سه نرخی خواهد شد، تغییری که پس از ماه‌ها گمانه‌زنی درباره افزایش قیمت سوخت، سرانجام تأیید شد.
پس از مدت‌ها گمانه‌زنی و شایعاتی که پیرامون افزایش قیمت بنزین مطرح شده بود، دولت سرانجام به صورت رسمی تغییرات در نرخ سوخت را تأیید کرد و اعلام داشت که این اصلاحات به‌زودی در کارت‌های جایگاه سوخت اعمال خواهد گردید.
تغییرات در سالروز افزایش قیمت بنزین آبان ۱۳۹۸با وجود قرار داشتن در سالگرد تغییرات بنزین آبان ۱۳۹۸، اجرای این طرح به این ماه محدود نمی‌شود. با توجه به اظهارات سخنگوی دولت، زمان آغاز اجرای طرح بسیار نزدیک است، اما هنوز دقیقاً مشخص نشده است.
جزئیات نرخ‌های جدید بنزین
طبق گفته فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت، این تغییرات تنها شامل بنزین جایگاهی خواهد بود و سهمیه‌های شخصی افراد دست‌نخورده باقی خواهد ماند. نرخ‌های جدید به شرح زیر هستند:
نوع بنزیننرخ (تومان)بنزین سهمیه‌ای۱,۵۰۰بنزین نیمه‌آزاد۳,۰۰۰بنزین جایگاهی۵,۰۰۰ تا ۶,۰۰۰بر این اساس، هزینه سوخت‌گیری ۳۰ لیتر بنزین جایگاهی برای مصرف‌کنندگان بین ۱۵۰ هزار تا ۱۸۰ هزار تومان خواهد بود.
اهداف دولت از اصلاح نرخ سوخت
محسن زنگنه، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، اعلام کرد که هدف اصلی این اقدام دولت، مدیریت مصرف سوخت و جلوگیری از قاچاق سوخت است. قیمت پایین بنزین در ایران موجب شده کشور با مصرف بی‌رویه و خروج غیرقانونی سوخت مواجه باشد. او تأکید کرد که این سیاست موجب تحریک استفاده از کارت‌های شخصی و کنترل میزان مصرف خواهد شد.
چالش‌ها و مزایای احتمالی
کارشناسان اقتصادی بر این باورند که افزایش نرخ بنزین جایگاهی می‌تواند اولین گام در جهت اصلاح ساختار یارانه‌ای سوخت باشد. با این حال، احتمال رشد تقاضا برای استفاده از کارت سهمیه‌ای و افزایش فشار به شبکه تأمین سوخت، یکی از چالش‌های مهم این سیاست پیش‌بینی شده است. دولت قصد دارد با اجرای تدریجی این طرح از وقوع هرگونه شوک قیمتی و افزایش ناگهانی تورم جلوگیری کند.
اجرای تدریجی و تصریح دولت بر اطلاع‌رسانی
فاطمه مهاجرانی تصریح کرد که تغییر نرخ بنزین برای خودروهای شخصی انجام نخواهد شد. همچنین، درباره نرخ بنزین خودروهای لوکس، مناطق آزاد و دولتی، هنوز تصمیمی اتخاذ نشده و اطلاع‌رسانی دقیق مربوط به این بخش به زودی انجام خواهد شد.
نقش دولت در آغاز اصلاح ساختار مصرف سوخت
جعفر قائم‌پناه، معاون اجرایی رئیس‌جمهور، اعلام کرد در صورت تغییر نرخ حامل‌های انرژی، دولت اول از خود شروع خواهد کرد. او بر کاهش مصرف انرژی در ساختمان‌ها و خودروهای دولتی تأکید داشت تا الگویی مؤثر در اصلاح سیاست‌های انرژی کشور فراهم شود.
تجارب جهانی در اصلاح قیمت بنزین
بررسی تجربه کشورهای دیگر نشان می‌دهد که اصلاح ساختار سوخت به روش‌های مختلف صورت گرفته است:
ونزوئلا: عرضه تقریباً رایگان بنزین در این کشور منجر به قاچاق و بحران مالی گسترده شد. نیجریه: حذف یارانه‌ها بدون آمادگی اجتماعی باعث اعتراضات و ناآرامی‌های شدید گردید. اندونزی: با رویکرد هدفمند، یارانه‌ها تنها متعلق به اقشار کم‌درآمد شد و سایر شهروندان از بنزین آزاد استفاده کردند.
چشم‌انداز مصرف سوخت در ایران
با توجه به سخنان رئیس مجلس، روزانه حدود ۳۰ میلیون لیتر سوخت از کشور قاچاق می‌شود که معادل ۱۵ درصد از تولید کلی سوخت است. همچنین، حدود ۹۵ درصد از مالکان خودرو در ایران می‌توانند نیاز سوخت ماهانه خود را با سهمیه فعلی پوشش دهند، امری که برای جلوگیری از بروز اعتراضات و ایجاد ثبات در بازار سوخت ضروری به نظر می‌رسد.
به نظر می‌رسد دولت ایران در تلاش است با اصلاح تدریجی و مدیریت‌شده قیمت بنزین، از هدررفت یارانه‌ها و قاچاق گسترده سوخت جلوگیری کند. این مأموریت مستلزم شفافیت، اجرای گام‌به‌گام و ایجاد عدالت در تخصیص منابع انرژی است. اجرای موفق این سیاست نیاز به هماهنگی نهادی، اقناع اجتماعی و نظارت دقیق دارد.
