چه عواملی باعث گرانی برنج در ایران شده‌اند؟
اقتصاد ایرانی: التهاب بازار برنج و افزایش قیمت‌ها به دلیل اعلام نادرست آمار تولید و تأخیر در تخصیص ارز، چالش جدی ایجاد کرده است؛ بدون اصلاح سیاست‌ها و فرمول‌ها، کنترل این وضعیت امکان‌پذیر نیست."
عضو هیأت‌مدیره انجمن واردکنندگان برنج با انتقاد از اعلام آمار تولید غیرواقعی و تأخیر در تخصیص ارز، عوامل اصلی افزایش قیمت برنج در بازار ایران را بررسی کرد. وی تأکید کرد که بدون اصلاح سیاست‌ها و فرمول‌های موجود، امکان کنترل این بازار وجود ندارد.
اشتباه در اعلام آمار تولید و تأثیر آن بر بازار
کریم اخوان، عضو هیأت‌مدیره انجمن واردکنندگان برنج ایران، در جلسه هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران، توضیح داد که برنج به‌عنوان دومین کالای اساسی کشور، با مشکلات جدی مواجه شده است. او اظهار داشت که بخشی از نظرات مربوط به وضعیت بازار برنج، ناشی از بی‌اطلاعی از واقعیت‌های بازار و فرآیند واردات است.
وی افزود: در سال زراعی ۱۴۰۳، معاونت وزارت جهاد کشاورزی آمار تولید برنج را ۲.۷ میلیون تن عنوان کرد، اما طبق روند ده‌ساله، تولید واقعی حدود ۲ میلیون تن و مصرف حدود ۳.۴ میلیون تن بوده است؛ بنابراین حدود ۱.۴ میلیون تن باید از طریق واردات تأمین می‌شد.
تأثیر کم‌آبی و پرآبی بر تولید
اخوان توضیح داد که میزان تولید برنج در سال‌های کم‌آبی تا ۱۰ درصد کاهش و در سال‌های پرآبی تا ۱۰ درصد افزایش می‌یابد. اما وزارت جهاد کشاورزی همچنان بر رقم ۲.۷ میلیون تن تأکید داشت. وی همچنین افزود که مرکز آمار با اعلام سطح زیر کشت ۵۰۰ هزار هکتار، تحلیل‌های واردکنندگان را تأیید کرده است.
التهاب بازار و گرانی برنج
به گفته اخوان، خطای آماری دولت منجر به ایجاد پایه‌ای اشتباه شده و قیمت برنج ایرانی را به بالای ۳۰۰ هزار تومان رسانده است. این اشتباه، همراه با کاهش واردات از شهریور ۱۴۰۳، کمبود عرضه را بیشتر کرد. وی تصریح کرد که واردکنندگان و تولیدکنندگان بارها اعلام کرده‌اند نیازی به ارز ترجیحی برای برنج ندارند، اما مسائل مدیریتی و نبود رصد کامل بازار، سبب بروز مشکلات شده است.
وضعیت واردات برنج از هند و پاکستان
اکنون ۶۵ درصد از نیاز وارداتی برنج از هند و ۳۵ درصد از پاکستان تأمین می‌شود. اخوان توضیح داد که برنج هندی معمولاً با شرایط اعتباری خریداری می‌شود، اما برنج پاکستانی به‌صورت نقدی تهیه می‌شود. تأخیر ۱۰ماهه در تخصیص ارز وارداتی نیز باعث کاهش ورود برنج پاکستانی به بازار شده و مشکلاتی جدی ایجاد کرده است.
شباهت برنج پاکستانی با برنج ایرانی
وی بر اهمیت برنج پاکستانی در بازار ایران تأکید کرد و گفت: شباهت این برنج با برنج ایرانی باعث افزایش تقاضا برای آن شده است. از سوی دیگر، وقتی قیمت برنج ایرانی به بیش از ۳۰۰ هزار تومان می‌رسد، نمی‌توان انتظار داشت که قیمت برنج پاکستانی در حدود ۶۰ هزار تومان باقی بماند.
افزایش هزینه‌ها و مشکلات واردات
اخوان اشاره کرد که هزینه‌های مرتبط با واردات برنج، ازجمله دموراژ، انبارداری و دیگر هزینه‌های مرتبط، قیمت نهایی را افزایش داده است. وی همچنین پدیده قاچاق معکوس را یکی از پیامدهای این شرایط ذکر کرد. به گفته او، شرایط جنگی اخیر و اقدام خانواده‌ها برای ذخیره خانگی نیز به بحران کمبود افزوده است.
| عامل | تأثیر |
| خطای آماری در تولید | افزایش قیمت و کمبود عرضه |
| تأخیر در تخصیص ارز | کاهش واردات برنج پاکستانی |
| هزینه‌های اضافی واردات | افزایش قیمت نهایی برنج |
| ذخیره خانگی | تشدید کمبود در بازار |
درخواست واردکنندگان به دولت
در پایان، اخوان اعلام کرد که واردکنندگان طی نامه‌ای به رئیس‌جمهور و معاون اول خواستار حذف ارز ترجیحی برای برنج شدند. وی تأکید کرد که هدف واردکنندگان، رفع نیاز کشور و جلوگیری از رانت‌خواری است.
