چرا قیمت پنیر تنها در 10 روز 30 هزار تومان گران شد؟
اقتصاد ایرانی: افزایش ۳۰ هزار تومانی قیمت پنیر در ۱۰ روز و جهش ۱۱۲ درصدی قیمت‌ها در بازار لبنیات، از انفعال نظارتی و آشفتگی قیمتی حکایت دارد؛ جزئیات تکان‌دهنده را بخوانید.
در حالی که صنایع لبنی از مواد اولیه یارانه‌ای برای تولید محصولات خود بهره می‌برند، سخنگوی انجمن صنایع لبنی با لحنی بی‌سابقه اعلام کرده است که «افزایش قیمت می‌دهیم و به کسی ارتباطی ندارد». این موضع‌گیری، نظارت دولتی بر قیمت‌ها را امری غیرضروری دانسته و توجیه خود را «رقابتی بودن بازار» عنوان کرده است. این در حالی است که طی ۱۰ روز گذشته، یک نوع پنیر با افزایش ۳۰ هزار تومانی مواجه شده و گزارش‌های میدانی نشان می‌دهند که بی‌نظمی در قیمت‌گذاری به اوج خود رسیده است. در این میان، سکوت و عدم اقدام شش‌ماهه وزارت جهاد کشاورزی و سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان در اعلام نرخ‌های مصوب، زمینه‌ساز این هرج‌ومرج شده است.
افزایش ۱۱۲ درصدی قیمت در ۱۰ روز!
جهش‌های قیمتی غیرقابل پیش‌بینی از جمله افزایش ۱۱۲ درصدی قیمت یک نوع پنیر در مدت زمان ۱۰ روز، تنها گوشه‌ای از وضعیت نابسامان بازار لبنیات است. با وجود استفاده از شیر یارانه‌ای، برخی از تولیدکنندگان شیر و محصولات لبنی اقدام به افزایش خودسرانه قیمت‌ها کرده‌اند. از سوی دیگر، این محصولات نه‌تنها در بازار داخلی گران شده‌اند، بلکه به بازارهای صادراتی با ارز آزاد عرضه می‌شوند و سود حاصل از آن نیز گاهی به کشور باز نمی‌گردد. لازم به ذکر است که این روند در سایه بی‌توجهی دولت به تعیین قیمت‌های مصوب شکل گرفته است.
افزایش قیمت پنیر؛ مثالی از تضییع حقوق مصرف‌کنندگان
بررسی‌ها نشان می‌دهد محصولی که در تاریخ ۵ آبان ۱۴۰۴ با قیمت ۸۸ هزار و ۹۰۰ تومان عرضه شده بود، تنها ۱۰ روز بعد، یعنی در تاریخ ۱۵ آبان، به قیمت ۹۹ هزار و ۶۰۰ تومان رسیده است. در واقع، در فاصله ده روز، قیمت این محصول حدود ۱۲ درصد افزایش یافته است. همچنین، سایر محصولات لبنی در بازه زمانی دو ماه گذشته، سه بار افزایش قیمت داشته‌اند.
پیامدهای نبود قیمت‌گذاری مصوب
مطابق قانون، هر سال پس از افزایش نرخ شیر خام، باید قیمت چهار قلم کالای پرمصرف لبنی شامل شیر بطری کم‌چرب، شیر کیسه‌ای کم‌چرب، ماست کم‌چرب و پنیر UF به‌صورت مصوب اعلام شود. اما با وجود گذشت بیش از شش ماه از افزایش نرخ شیر خام، هنوز قیمت‌های مصوب اعلام نشده و این امر زمینه را برای افزایش غیرمنطقی قیمت‌ها فراهم کرده است. این وضعیت به طور مستقیم حقوق مصرف‌کنندگان را تضعیف کرده و سبب شده است تولیدکنندگان شرایط را به نفع خود تغییر دهند.
موضع‌گیری جنجالی انجمن لبنیات
سخنگوی انجمن صنایع لبنی با اعلام اینکه «گران می‌کنیم و نیاز به متولی نداریم» عملاً نظارت دولتی را رد و موضعی قاطع در برابر حاکمیت اتخاذ کرده است. این در حالی است که صنایع لبنی، با استفاده از شیر یارانه‌ای، اقدام به تولید می‌کنند، اما محصولات نهایی را با قیمت آزاد، گران‌تر از نرخ‌های مصوب به بازار عرضه می‌نمایند. از طرف دیگر، محصولات تولیدی که باید سهم مصرف داخلی باشند، به بازارهای خارجی صادر شده و حتی گاهی ارز حاصل از آنها نیز بازنمی‌گردد.
چه کسی مسئول بحران فعلی است؟
انجمن لبنیات در حالی گران‌فروشی را به گردن دولت و تورم می‌اندازد که بازار لبنیات در دو ماه گذشته شاهد جهش ۱۱۲ درصدی قیمت بوده است. با این حال، این انجمن مسئولیت افزایش قیمت را نمی‌پذیرد و کاهش قیمت را منوط به کنترل تورم و کاهش هزینه‌های تولید می‌داند. این موضع‌گیری در کنار انفعال دولت در اعلام قیمت‌های مصوب، عملاً دست تولیدکنندگان را برای هرگونه افزایش قیمت باز گذاشته است.
تناقض آشکار میان ادعاها و واقعیت‌ها
اظهارات اخیر سخنگوی انجمن صنایع لبنی نشان‌دهنده یک تناقض بزرگ است. از یک سو این صنایع از یارانه استفاده می‌کنند و از سوی دیگر با افزایش بی‌قاعده قیمت‌ها و صادرات محصولات یارانه‌ای، در حال تضعیف حقوق عمومی هستند. پرسش اصلی این است که چگونه قانونی وجود دارد که به تولیدکنندگان اجازه دهد منابع یارانه‌ای ملت را به بازارهای خارجی منتقل کرده و ارز آن را نیز بازنگردانند؟
| محصول | قیمت ۵ آبان ۱۴۰۴ | قیمت ۱۵ آبان ۱۴۰۴ | % افزایش قیمت |
| پنیر مخصوص | ۸۸,۹۰۰ تومان | ۹۹,۶۰۰ تومان | ۱۲% |
