واقعیتی که «نارکیس» برای شما فاش نمی‌کند: دوری از احساسات سرد!

زینب کریمی، کارگردان مستند «نارکیس»، اثری که در بخش بلند نوزدهمین جشنواره «سینماحقیقت» به نمایش درآمده، در گفت‌وگویی با خبرنگار مهر درباره ایده اصلی و فرآیند ساخت این مستند توضیحاتی ارائه داد. او گفت: حدود ۱۰ سال پیش که به عنوان روزنامه‌نگار فعالیت می‌کردم، نرگس سوژه یکی از گزارش‌هایم بود. بعد از انتشار، ارتباط من با نرگس ادامه یافت و دوستی صمیمی بین ما شکل گرفت. بعدها که به فیلمسازی روی آوردم، نرگس همیشه سوژه‌ای بود که می‌خواستم در قالب مستندی به آن بپردازم و سرانجام او به من اجازه داد این پروژه را شروع کنم.

نگاه متفاوت به زندگی نرگس

او در مورد لحن و روایت مستند افزود: نرگس شاعری نابیناست و ابتدا تصور می‌کردم این فیلم فضایی شاعرانه خواهد داشت. با این حال، در مرحله پژوهش به این نتیجه رسیدم که او بیش از آنچه به نظر می‌رسید به کودکان نابینا اهمیت می‌دهد. او تمامی تلاش خود را برای بهبود شرایط این کودکان انجام می‌دهد، زیرا در کشور ما این بچه‌ها با محدودیت‌های آموزشی بسیاری مواجه هستند. این تاکید نرگس بر دنیای بیرونی او باعث شد تا من نیز با او و دغدغه‌هایش همراه شوم.

چالش‌های ساخت مستند

کریمی درباره بزرگترین چالش ساخت این مستند تصریح کرد: مهم بود که این فیلم حس ترحم را منتقل نکند. نگاهی انسانی به نرگس داشتم تا بیننده با دیدن او، زندگی و امید را ببیند. نوع روایت و این که نرگس خود نقش راوی فیلم را ایفا می‌کند، به بازتاب این حس کمک می‌کرد. تاکید من همواره بر توانایی و تعامل دوستانه نرگس با کودکان بود.

او ادامه داد: ساخت این مستند با یک حادثه عاطفی در زندگی نرگس همراه شد که به ثبت آن پرداختم. زندگی بدون ترحم در این فیلم جریان دارد و هدف من این بود که بیننده با حسی خوش سالن را ترک کند.

اهمیت حفظ کرامت انسانی

کارگردان «نارکیس» درباره حفظ کرامت انسانی گفت: اخلاق در مستندسازی بسیار اهمیت دارد. به عنوان فیلمساز نباید کرامت سوژه را زیر پا بگذارید. حتی برای ثبت رابطه عاطفی نرگس هم از او اجازه گرفتم. در مواجهه با افراد دارای ناتوانی‌ها باید از سواستفاده پرهیز کرد و این احترام باید محور کار قرار گیرد. در فیلم، یکی از صحنه‌های نقض حقوق نابینایان را که تصادفاً ضبط کرده بودیم به تصویر کشیدم تا هشداری به جامعه داده باشم.

او یادآوری کرد: نرگس دوست من بود و این مسئولیت مرا سنگین‌تر کرد تا کار را با دقت بیشتری بسازم زیرا خانواده او برای من اهمیت داشت.

از تهدید تا فرصت

کریمی گفت: مشکلات ریوی نرگس بعد از دوران کرونا و تاثیر آلزایمر مادربزرگ او بر روند ساخت فیلم نیز باعث توقف‌های مکرر در تولید شد. اما راهنمایی تهیه‌کننده به من کمک کرد تا این مشکلات را به فرصت تبدیل کنم. فیلمبرداری از ملاقات نرگس و مادربزرگش یکی از بهترین بخش‌های فیلم شد که به تضاد زندگی و مرگ می‌پردازد.

وی درباره انتخاب نام مستند افزود: ابتدا قصد داشتیم نام فیلم را «نرگس» بگذاریم، اما به دلیل مشترک بودن با فیلم و سریال‌های دیگر، «نارکیس» را برگزیدیم. این نام به ریشه زبانی نرگس برمی‌گردد و کنجکاوی بیننده را برمی‌انگیزد.

«نارکیس» به کارگردانی زینب کریمی و تهیه‌کنندگی فاطمه سادات احمدی از محصولات سازمان هنری رسانه‌ای اوج است که در خانه مستند تولید شده و در جشنواره سینماحقیقت شرکت دارد.

این مستند تصویری انسانی از زنی است که با وجود محدودیت‌های جسمی، نمادی از توانایی، امید و خودباوری ارائه می‌دهد. «نارکیس» با محوریت زندگی یک زن نابینا ساخته شده و تجربه او را به صورت فردی فعال و برخوردار از هویت مستقل به نمایش می‌گذارد.