صحبت‌های بی‌سابقه نماینده مجلس که تیتر اول رسانه‌ها شد
اقتصادایرانی: افشاگری جنجالی درباره مافیای فیلترشکن‌ها در ایران؛ مجلس شورای اسلامی با تحقیق و تفحص در نقش مأموران دولتی در بازار غیرقانونی فیلترشکن‌ها به دنبال شفاف‌سازی و برخورد با فساد در این حوزه است.
طی سال‌های گذشته، محدودیت‌های اینترنتی و اعمال فیلترینگ در ایران به یکی از موضوعات پرتلاطم و بحث‌برانگیز تبدیل شده است. کاربران اینترنت، به‌خصوص جوانان و فعالان عرصه دیجیتال، از کاهش سرعت، محدودیت در دسترسی به پلتفرم‌های خارجی و قطعی موقت شبکه بارها گلایه کرده‌اند. بسیاری این محدودیت‌ها را سد راه اطلاع‌رسانی آزاد، کسب‌وکارهای آنلاین و رشد اقتصادی می‌دانند و معتقدند که این اقدامات باعث کاهش اعتماد عمومی به مسئولان و افزایش استفاده از ابزارهای دور زدن فیلترینگ شده است.
کارشناسان فناوری و خبرنگاران نیز با اشاره به تأثیرات اقتصادی و اجتماعی این اقدامات، تأکید دارند که فیلترینگ نه تنها ارتباطات فردی را محدود می‌کند، بلکه مانعی برای توسعه استارتاپ‌ها، کاهش فرصت‌های شغلی و ایجاد بازاری غیررسمی برای خدمات اینترنتی می‌شود. مجموع این انتقادات نشان می‌دهد که کاربران خواهان شفافیت، ثبات و امکان دسترسی پایدار به اینترنت برای استفاده در فعالیت‌های روزمره و حرفه‌ای خود هستند.
در جلسه علنی امروز مجلس، نمایندگان تصمیم گرفتند طرح تحقیق و تفحص از عملکرد سامانه‌های مدیریت عبور و مرور داده‌های کشور و مقابله با ابزارهای دور زدن فیلترینگ را بررسی کنند.
امروز سه‌شنبه، چهارم آذرماه، گزارش کمیسیون صنایع و معادن درخصوص تحقیق و تفحص از سامانه‌های مدیریت گذرگاه داده‌ها و مقابله با ابزارهای حاکمیت‌گریز مورد بررسی قرار گرفت. این طرح با ۱۹۸ رأی موافق، ۸ رأی مخالف و ۲ رأی ممتنع از بین ۲۲۳ نماینده حاضر در مجلس تصویب شد.
محورهای تحقیق و تفحص
۱. میزان مصرف ترافیک داخلی در مقایسه با خارجی چه حدی است؟ و چه اقداماتی جهت افزایش سهم ترافیک داخلی انجام شده است؟
۲. طبق مصوبات شورای عالی فضای مجازی در سال ۱۳۹۶، چه بخشی از داده‌های شهروندان ایرانی در اختیار پلتفرم‌های خارجی قرار دارد؟ چقدر از اطلاعات این پلتفرم‌ها در شبکه ملی ذخیره‌سازی می‌شود؟
۳. کدام سامانه‌ها یا نرم‌افزارها مسئول تبادل داده‌هایی هستند که رمزگذاری شده و غیرقابل نظارت توسط مراجع قانونی‌اند؟
۴. چه تدابیری برای حفاظت از اطلاعات کاربران ایرانی و جلوگیری از سوءاستفاده طرف‌های غیر مجاز اتخاذ شده است؟
۵. چه اشخاص حقیقی یا حقوقی در تجارت ابزارهای دور زدن فیلترینگ (مانند فیلترشکن‌ها و VPNها) منتفع هستند و چه نظارتی بر این موضوع صورت گرفته؟
۶. با توجه به اعلام مقامات ارشد دولتی درباره گردش مالی فیلترشکن‌ها، سهم درآمد‌های ناشی از این تجارت به کجا می‌رود و چه اقداماتی برای مقابله با آن انجام شده است؟
۷. مدل قیمت‌گذاری اینترنت و پهنای باند برای مصرف‌کنندگان نهایی چیست؟ تا چه حد مردم باید هزینه ناشی از ناکارآمدی‌های مدیریت شبکه را پرداخت کنند؟
۸. چه نظارتی از سوی دستگاه‌های همکار در زمینه حفظ و امنیت داده‌ها بر فضای تبادل اطلاعات وجود دارد؟
۹. با ماموران دولتی و اشخاص حقیقی که در مافیای فروش فیلترشکن نقش دارند، چه برخوردی صورت گرفته است؟
۱۰. چه برنامه‌ای برای تضمین امنیت روانی کودکان در فضای آنلاین و حمایت از والدین جهت نظارت صحیح بر مصرف اینترنت وجود دارد؟
۱۱. سیاست‌های مقابله با ابزارهای حاکمیت‌گریز و جلوگیری از نقض حریم خصوصی شهروندان به چه صورت عملیاتی شده است؟
نماینده مجلس: فیلترینگ، سیاستی بدون همراهی عمومی
وی تاکید کرد که شرایط فعلی باعث ایجاد بازاری سودآور برای فروشندگان فیلترشکن شده است.
«حمید رسایی»، نماینده مجلس، با انتقاد جدی از وضعیت موجود اینترنت کشور، اعلام کرد که در جمهوری اسلامی، هیچ‌کس موافق سیاست فیلترینگ نیست و این اقدامات را اشتباه دانست. او معتقد است که این شرایط تنها باعث رونق بازار ابزارهای دور زدن فیلترینگ شده و فضایی دوگانه را به وجود آورده است که نه آزادی اینترنتی است و نه اعمال فیلترینگ کامل.
رسایی در سخنرانی خود به سابقه سیاست‌گذاری‌ها در حوزه فیلترینگ اشاره کرد و اظهار داشت که در دولت‌های دهم و یازدهم، فرصت‌های بسیاری برای مدیریت اصولی فضای مجازی وجود داشت، اما به این فرصت‌ها توجهی نشد و فضای اینترنت به‌طور کامل در اختیار پلتفرم‌های خارجی قرار گرفت. او همچنین یادآور شد که این رویکرد باعث انتقاد و دل‌نگرانی‌هایی از سوی بخش‌های مختلف جامعه شده بود.
نقد سیاست فیلترینگ و رواج ابزارهای دور زدن محدودیت
این نماینده مجلس با اشاره به اینکه انتخاب سیاست فیلترینگ به‌جای تنظیم رفتار پلتفرم‌های خارجی اشتباه بود، گفت: «این رویکرد از همان ابتدا نادرست بود. نتیجه آن، ورود پای ثابت فیلترشکن‌ها به کاربران اینترنت بود.»
رسایی با تأکید بر لزوم وجود اینترنت آزاد، گفت:
«اینترنت آزاد ابزاری قدرتمند برای مقابله با فساد، ناکارآمدی و حقیقت‌پوشی است. اما چیزی که اکنون ارائه می‌شود، با آزادی اینترنت واقعی نه تنها همخوانی ندارد، بلکه نوعی بازی با افکار عمومی است.»
او وضعیت حال حاضر اینترنت در کشور را به «شترمرغ» تشبیه کرد و افزود:
«این وضعیت نه اینترنت محدود است و نه آزاد. دسترسی به برخی محتواها که باید آزاد باشد، دشوار شده و محتواهای نامناسب نیز به‌خوبی مسدود نشده‌اند.»
در پایان، این نماینده مجلس تأکید کرد که هرگونه بی‌نظمی و ولنگاری محتوایی در فضای مجازی اقدامی اشتباه است، همان‌گونه که فیلترینگ گسترده نیز از رویه‌های نادرست به‌شمار می‌آید.
