مسکن ملی؛ آیا دولت امید متقاضیان را نقش بر آب کرد؟
اقتصاد ایرانی: دولت با اذعان به چالش‌های عمیق مالی و اجرایی در پروژه‌های مسکن ملی، تحقق وعده خانه‌دار شدن اقشار کم‌درآمد را دشوارتر از همیشه کرد؛ تورم، افزایش قیمت مصالح و ضعف برنامه‌ریزی، آینده این طرح‌ها را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است.
برنامه‌های دولت‌های مختلف در ظاهر با هدف رفع مشکلات بنیادین مسکن طراحی شده‌اند. اهدافی از قبیل کاهش فاصله طبقاتی در مالکیت خانه، مقابله با دلالی در بازار مسکن و افزایش عرضه در برابر تقاضای روزافزون، همواره مطرح شده است. اما در اجرای عملی این برنامه‌ها، ضعف در تأمین منابع مالی، نبود زیرساخت‌های مناسب اجرایی و نادیده گرفتن واقعیت‌های بازار، مانع از رسیدن به این اهداف شده است. نتیجه این ناکامی‌ها نیز چیزی جز پروژه‌های نیمه‌تمام، نبود خدمات شهری در مناطق جدید و لیست‌های انتظار طولانی برای خانه‌دار شدن نبوده است.
تورم و رویای ازدست‌رفته خانه‌دار شدن
همزمان، تورم چشمگیر، افزایش بی‌وقفه قیمت زمین و مصالح ساختمانی و کاهش قدرت خرید، بسیاری از خانواده‌ها را از دستیابی به مسکن حتی در قالب برنامه‌های حمایتی محروم کرده است. گروه‌های مختلف جامعه، از اقشار ضعیف گرفته تا طبقه متوسط، حالا دیگر به سختی می‌توانند رویای خانه‌دار شدن داشته باشند. افزایش اجاره‌نشینی طولانی‌مدت، زندگی در حاشیه شهرها و حتی اقامت در سکونت‌گاه‌های غیررسمی، به واقعیتی ناراحت‌کننده برای بسیاری از خانواده‌ها تبدیل شده است.
مسکن؛ نیازی فراتر از اقتصاد
مسکن، صرفاً یک سرمایه یا کالای مصرفی نیست؛ بلکه یکی از ضروری‌ترین نیازهای بشری است که به امنیت روانی، استواری خانواده‌ها و پیشرفت اجتماعی کمک می‌کند. عدم تأمین این نیاز حیاتی، به یک بحران اجتماعی و اقتصادی بزرگ تبدیل شده که مستقیماً بر کیفیت زندگی میلیون‌ها ایرانی اثر گذاشته است.
وعده‌های دولت سیزدهم و واقعیت‌های طرح‌های حمایتی
دولت سیزدهم با وعده «ساخت سالانه یک میلیون واحد مسکونی» کار خود را شروع کرد. با این حال، طی سه سال گذشته، از میان ۶ میلیون نفری که در طرح نهضت ملی مسکن ثبت‌نام کردند، تنها حدود ۴ میلیون نفر شرایط اولیه برای دریافت مسکن را داشتند. اما باوجود این، وزارت راه و شهرسازی در تأمین زمین یا احداث این واحدها موفق عمل نکرده است.
این وضعیت موجب شد که وزیر راه و شهرسازی در دولت چهاردهم نیز از روند کند پیشبرد طرح‌های مسکن ملی ابراز نارضایتی کند. وزیر حتی به دریافت وجوه از متقاضیان در برخی مناطق، بدون پیشبرد مراحل ساخت یا فراهم‌سازی زمین اشاره کرده است که همین مسئله باعث افزایش نارضایتی مردم شده است.
چالش‌های به جای مانده از مسکن مهر
مشکلات در برنامه‌های مسکن حمایتی، فقط به طرح‌های اخیر محدود نمی‌شود. همچنان تعدادی از متقاضیان مسکن مهر که در اوایل دهه ۹۰ آورده نقدی خود را تکمیل کرده‌اند، انتظار دارند خانه‌های خود را تحویل بگیرند. با این حال، افزایش قیمت‌ها و رکود در بخش ساخت‌وساز، عملی شدن وعده‌ها را دشوارتر کرده و تأمین مالی پروژه‌های جدید را با مشکل مواجه کرده است.
وزیر راه: روند کنونی باید تغییر کند
وزیر راه و شهرسازی با انتقاد از وضع موجود، اعلام کرد که پیشرفت پروژه‌های مسکن حمایتی رضایت‌بخش نیست. به گفته وی، منابع مالی تا حدی تزریق شده و وجوهی نیز از متقاضیان مسکن دریافت شده است، اما حتی مراحل اولیه مانند آماده‌سازی زمین در بسیاری از مناطق کامل نشده است.
در جریان بازدید از استان کرمان، وزیر به مشکلاتی مانند عدم پیشبرد طرح‌ها به رغم تأمین آورده مالی از متقاضیان اشاره کرده و از استانداران خواسته است که با جدیت بیشتری مسائل مربوط به مسکن را دنبال کنند. همچنین از نمایندگان مجلس درخواست کرد که نظارت بر وزارت راه و شهرسازی در اجرای این طرح‌ها را افزایش دهند.
لزوم اصلاح برنامه‌ها و سرعت‌بخشی به طرح‌های مسکن
وزیر تأکید کرد که باید در مدیریت پروژه‌های مسکن تجدید نظر شود و آماده‌سازی زمین‌ها تسریع یابد. او همچنین انتقاد کرد که دریافت وجوه از مردم، قبل از آماده‌سازی زمین اقدامی اشتباه بوده و باید این مشکل در اسرع وقت حل شود.
وی افزود که با مدیریت بهینه و تغییر روندهای فعلی، سرعت اجرای طرح‌های مسکن افزایش خواهد یافت. وزیر همچنین تأکید کرد که در صورت قصور پیمانکاران، آن‌ها جایگزین خواهند شد و پیشرفت پروژه‌ها به دقت زیر نظر گرفته خواهد شد.
