فاجعه اقتصادی در بازار مسکن

اقتصادایرانی:

بخش املاک و مستغلات با شاخص ۶.۷۵ در تابستان امسال به عنوان «بدترین» وضعیت میان تمامی بخش‌های اقتصادی معرفی شد. بررسی‌ها نشان می‌دهد، دو عامل اصلی «تغییرات غیرقابل‌پیش‌بینی قیمت مصالح ساختمانی » و «کمبود تقاضا » بیشترین تاثیر منفی را بر این وضعیت داشته‌اند. شاخص این بخش‌ها با توجه به این دو عامل بالای عدد ۸ قرار گرفته که نشان‌دهنده شرایط حاد است. تابستان امسال، علاوه بر رکود بازار معاملات مسکن به دلیل جنگ ۱۲ روزه، با جهش در هزینه‌های تولید مصالح ساختمانی به علت قطعی‌های مکرر آب و برق مواجه شد.

شرایط دشوار بخش مسکن

در سه سطح متفاوت از بخش ساختمان، چرخه‌‌ای رکودزا شکل گرفته که نتیجه آن تبدیل شدن این بخش به نامطلوب‌ترین حوزه اقتصادی در مقایسه با سایر فعالیت‌ها است. اطلاعات شاخص محیط کسب‌وکار منتشر شده توسط اتاق ایران، نشان می‌دهد که شاخص محیط کسب‌وکار برای ساختمان و املاک به ترتیب برابر با ۶.۲۵ و ۶.۷۵ ثبت شده است. این ارقام وضعیت ناپایدار و بحرانی را برای حوزه‌های اقتصادی ساختمان و مسکن نشان می‌دهند.

شاخص ملی محیط کسب‌وکار نزدیک به عدد ۶.۰۹ بوده که اگر به عدد ۱۰ برسد، «بدترین عملکرد» را نشان می‌دهد. این داده‌ها ثابت می‌کنند بخش ساختمان و بازار مسکن در مقایسه با دیگر بخش‌های مولد اقتصادی کشور، با چالش‌های بیشتری روبرو است.

دلایل اصلی مشکلات در ساختمان و مسکن

بررسی روند شاخص محیط کسب‌وکار در بخش‌های ساختمان و املاک و مستغلات گویای آن است که عوامل تاثیرگذار در تابستان امسال، طی سه سال گذشته سابقه نداشته‌اند. شاخص ساختمان با رسیدن به بدترین میزان از سال ۹۷ و شاخص املاک و مستغلات با بدترین شرایط از ۱۴۰۰، به ضعف شدید اشاره می‌کنند. عوامل اقتصادی و غیراقتصادی مانند تورم ، کمبود مواد اولیه و بوروکراسی مجوزها مشکلات این بخش‌ها را تشدید کرده‌اند.

در این میان، دو عامل اساسی یعنی «تغییرات غیرقابل پیش‌بینی قیمت مصالح ساختمانی » و «کمبود تقاضا » بیشترین اثر منفی را بر بخش‌های ساختمان و املاک و مستغلات داشتند. شاخص ساختمان برای این عوامل به سطح ۸.۷۳ رسیده که بدترین حالت از سال ۹۹ است. همچنین، کمبود تقاضای بازار مسکن، باعث وضعیت بحرانی شاخص‌ املاک به عدد ۸.۶۷ شده است.

تابستان امسال با ادامه رکود و کاهش قدرت خرید متقاضیان مسکن، وضعیت بازار معاملات بیش از پیش پیچیده شد. بحران یادشده نه‌تنها بازار معاملات، بلکه زنجیره مرتبط با آن مانند تولید مصالح ساختمانی و ساخت‌وساز را نیز تحت تأثیر قرار داده است.

پیامدهای گرانی مصالح ساختمانی

تولیدکنندگان مصالح ساختمانی مثل فولاد، سیمان و گچ کاهش تولید به دلیل قطعی‌های مکرر منابع انرژی و افزایش نرخ ارز را تا حدود ۳۰ تا ۱۰۰ درصد اعلام کرده‌اند. این وضعیت به مشکلات بیشتری در زمستان، مانند کمبود یا قطعی گاز، منجر خواهد شد و شرایط صنایع را وخیم‌تر می‌کند.

strong>تورم مصالح باعث می‌شود افزایش قیمت ساخت‌وساز به فروش نرسد و به همین دلیل، خرید مواد اولیه کاهش می‌یابد. این چرخه رکودی ناشی از تورم تولید و کاهش تقاضا، تولیدکنندگان را در تله رکود گرفتار کرده است. تغییر اساسی در شرایط بازار با توجه به ناترازی انرژی و کاهش قدرت خرید مردم بعید به نظر می‌رسد.

عدم تمایل صنایع به تهاتر مسکن

با کاهش ۲۰ درصدی صدور پروانه ساخت در بهار، رکود شدید در صنعت ساختمان‌سازی مشاهده می‌شود. علاوه بر کاهش تولید، پیشنهاد تهاتر آپارتمان با مصالح از سوی سازندگان افزایش یافته، اما صنایع به دلیل نیاز به نقدینگی، به این پیشنهادها علاقه‌ای ندارند.

از ابتدای سال تاکنون، هزینه تولید مصالح به دلیل افزایش نرخ ارز، رشد هزینه‌های مواد اولیه و نیروی کار بین ۳۰ تا ۱۰۰ درصد افزایش داشته است.

عواقب کاهش تولید مصالح

چالش در صنعت گچ

ابوالفضل اقبالیون نماینده انجمن گچ اظهار دارد که رکود مسکن تأثیر جدی بر کاهش تولید گچ گذاشته و بسیاری از واحدها با ظرفیت کمتر از ۴۰ درصد فعالیت می‌کنند. همچنین پیشنهاد تهاتر محصول با مسکن نیز به دلیل کمبود نقدینگی، مورد استقبال قرار نگرفته است.

افت بازار مقاطع فولادی

محمد اعتباری، فعال بازار فولاد ، از کاهش ۴۰ درصدی مشتریان مقاطع طویل فولادی خبر می‌دهد. صنایع فولادی علاقه‌ای به تهاتر محصولات نیز ندارند چرا که بازار ساختمان در رکود است.

شرایط دشوار سیمان

علی اکبر الوندیان از کاهش ۱۰ درصدی تولید سیمان و افزایش ۴۰ درصدی هزینه‌های تولید در نتیجه جهش نرخ ارز و کمبود منابع انرژی خبر داده است.

چالش‌های صنعت آجر

محمدمهدی هادیان اعلام کرده که تولید آجر در سال جاری با کاهش ۳۰ درصدی روبه‌رو و هزینه تولید دو برابر شده است. کمبود انرژی و رکود در بازار مسکن عامل اصلی این مشکلات است.