پیمان ملی آب رسالت مشترک دولت و مردم

اقتصادایرانی: پیمان ملی آب؛ راهکاری مشترک برای عبور از بحران! بحران آب در ایران تنها با همدلی دولت و مردم و پذیرش مسئولیت‌های مشترک قابل مدیریت است.

یادداشت را به طور کامل بخوانید:

این بحران نه با مطالبه گری یک طرفه و نه با سرزنش متقابل، حل نخواهد شد. ما تنها زمانی از این پیچ تاریخی عبور خواهیم کرد که بپذیریم مسئولیت ها تقسیم شده اند، نه اینکه روی دوش مردم متمرکز شده باشند، یا نه اینکه از سوی دولت انکار شود. واقعیت این است که بحران آب در ایران دیگر صرفا یک مساله اقلیمی یا فنی نیست؛ بلکه به مساله ای چندبعدی و تمدنی بدل شده است. منابع رسمی نشان می دهند سال آبی جاری با کاهش بی سابقه بارش ها همراه بود و تنها در تهران، ذخیره 5 سد اصلی تا نیمه تیرماه بیش از 500 میلیون مترمکعب کمتر از حد نرمال بوده است. همچنین در بیش از 350 دشت کشور پدیده فرونشست زمین با نرخ های نگران کننده در حال گسترش است. این آمارها نشان دهنده تهدیدی است که متوجه زیرساخت، سکونت، کشاورزی و امنیت زیستی ایران شده است.

در چنین شرایطی طبیعی است که بار مسئولیت «مدیریت بحران» سنگین است؛ اما نباید این بار صرفا بر دوش مردم قرار گیرد. دولت به صراحت اعلام می کند که ریشه های اصلی این بحران، ساختاری، تاریخی و مرتبط با شیوه های تصمیم گیری و سیاست گذاری در گذشته است. اینکه نیازمند بازنگری در مصرف آب از سوی مردم هستیم، بدون شک درست است. اما ما به عنوان دولت نیز مسئول اصلاح مسیرهایی هستیم که در گذشته نادیده گرفته شده یا مسیر را اشتباه رفته اند.

در واقع آنچه امروز با آن مواجهیم، محصول دهه ها سوء مدیریت، توسعه نامتوازن، برداشت های بی رویه، کاهش سرمایه گذاری در زیرساخت ها و ناتوانی در سازگار کردن سیاست های کشاورزی و صنعتی با ظرفیت واقعی اقلیمی کشور است. هیچ انسان منصفی بحران آب را به حساب «بی مبالاتی مردم» نمی گذارد، بلکه به درستی آن را نتیجه شکافی بین تصمیم سازی و واقعیت زیست محیطی می داند.

با این همه اکنون لحظه ای برای اقدام مشترک فرارسیده است. این بحران نه با تک صدایی حل می شود و نه با یک جانبه نگری. دولت باید در سیاست گذاری های خود بازنگری کند. اما مردم هم نقشی تعیین کننده دارند، به ویژه در بخش هایی که رفتار مصرفی می تواند آثار مستقیمی بر پایداری منابع داشته باشد. کما اینکه در بحران فعلی آب، کاهش فقط 20 درصد از مصرف خانگی می تواند مانع از قطع گسترده آب در کلان شهرها شود. درعین حال، در بخش کشاورزی، ارتقای بهره وری، بازنگری در الگوی کشت و همراهی با طرح های اصلاحی می تواند میلیاردها مترمکعب آب را به چرخه بازگرداند.

نکته اساسی در این میان، ضرورت شکل گیری یک «پیمان آبی ملی» است. پیمانی که در آن سهم مسئولیت هر بخش روشن باشد: دولت با اصلاح ساختارها، شفاف سازی داده ها، توزیع عادلانه منابع، مقابله با چاه های غیرمجاز و حمایت از کشاورزی سازگار عمل کند و مردم نیز با مشارکت در مدیریت مصرف، مطالبه گری هوشمندانه و مراقبت از منابع محدود.

روشن است که رکن این پیمان، عدالت است. به عبارت دیگر، مردمی که سال ها در مناطق کم آب زندگی کرده اند - از سیستان و بلوچستان تا خوزستان، یزد و اصفهان - نباید قربانی سیاست های نابرابر شوند. یا اینکه مدیریت آب نباید عامل تعارض میان استان ها باشد، بلکه باید زمینه ای برای همبستگی ملی و بازتعریف الگوی توسعه سرزمینی باشد.

دولت در این مسیر، نگاه امنیتی به بحران را کنار گذاشته و مسیر گفت وگو، اقناع عمومی، اطلاع رسانی شفاف و تصمیم سازی مشارکتی را در پیش گرفته است. ما باور داریم که نجات ایران از بحران آب، نه پروژه ای دولتی، بلکه رسالتی ملی است.

در پایان آنچه بر آن تاکید می کنیم، نه واگذاری مسئولیت به مردم است و نه پاک کردن اشتباهات گذشته. آنچه بر آن تاکید داریم، اعتراف به واقعیت، تقسیم منصفانه بار مسئولیت و دعوت به مشارکت است. این بحران آزمونی برای ماست. اگر بتوانیم از آن عبور کنیم، نه فقط منابع آب، بلکه اعتماد عمومی، انسجام ملی و رابطه دولت و ملت را بازسازی خواهیم کرد. عبور از بحران آب ممکن است، اگر و تنها اگر، با هم باشیم.
منبع: روزنامه ایران