آغاز حذف یارانه نقدی 18 میلیون ایرانی + لیست دهک‌های مشمول حذف
اقتصاد ایرانی: حذف یارانه نقدی سه دهک بالای درآمدی (دهک‌های ۸، ۹ و ۱۰) از مرداد آغاز می‌شود و منابع حاصل از آن برای حمایت از اقشار ضعیف در طرح کالابرگ ۵۰۰ هزار تومانی اختصاص می‌یابد؛ اما این اقدام همچنان ابهاماتی به همراه دارد.
حذف یارانه نقدی حدود ۱۸ میلیون نفر از سه دهک بالای درآمدی در دستور کار قرار دارد. با این حال منابع آزاد شده از این اقدام، تنها برای حمایت یک دهک از مشمولان کالابرگ ۵۰۰ هزار تومانی کافی خواهد بود. این موضوع نگرانی‌هایی درباره معیشت اقشار ضعیف ایجاد کرده و نیازمند روشنگری از سوی وزارت رفاه است.
بررسی تصمیم حذف یارانه نقدی
در پایان تیرماه، وزیر رفاه پس از جلسه با کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، اعلام کرد اطلاعات خانوارها به‌روزرسانی خواهد شد تا امکان حذف یارانه‌بگیران سه دهک بالای درآمدی فراهم شود. وی با اشاره به قانون بودجه تأکید کرد که حذف این گروه درآمدی و استفاده از درآمد حاصل برای تأمین کالابرگ، الزامی است.
بنا بر آمار ارائه‌شده، بیش از ۲۰ میلیون نفر در سه دهک بالای درآمدی، یارانه دریافت می‌کنند. پس از حذف مشمولانی که سال گذشته از دریافت یارانه کنار گذاشته شدند، این تعداد به حدود ۱۸ میلیون نفر رسیده است. پیش‌بینی شده که با حذف یارانه این افراد، ماهانه حدود پنج هزار میلیارد تومان درآمد برای دولت فراهم شود که قرار است به تأمین کالابرگ اختصاص یابد.
دهک‌های درآمدی تعداد افراد مشمول حذف یارانه درآمد حاصل (میلیارد تومان)| سه دهک بالای درآمدی | ۱۸ میلیون نفر | ۵۰۰۰ میلیارد تومان |
چالش‌های قابل توجه در تأمین منابع کالابرگ
بر اساس اظهارات وزیر رفاه، دو موضوع قابل توجه است: نخست، حذف یارانه نقدی میلیون‌ها نفر در مرداد ماه عملی خواهد شد؛ دوم، بودجه تأمین کالابرگ از محل این حذف، تنها ۵ هزار میلیارد تومان است. با این مبلغ، تولید کالابرگ ۵۰۰ هزار تومانی صرفاً برای حدود ۱۰ میلیون نفر امکان‌پذیر خواهد بود.
در حالی که طبق اعلام مسئولان دولتی، تعداد مشمولان سه دهک پایین درآمدی حدود ۲۸ میلیون نفر است، این سوال به وجود می‌آید که منابع مالی مورد نیاز برای تأمین کالابرگ مابقی افراد چگونه تأمین خواهد شد؟
اجرای کامل طرح کالابرگ برای تمام مشمولان سه دهک اول درآمدی و همچنین سایر دهک‌های مشمول، با توجه به محدودیت بودجه موجود، همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. به نظر می‌رسد دولت توانایی مالی لازم برای پرداخت به تمام سه دهک نخست درآمدی را نخواهد داشت.
مشکلات عملیاتی در تأمین مالی
در قانون بودجه ایران، منبع دیگری برای تأمین منابع مالی کالابرگ از محل ماده ۴۵ قانون مالیات بر ارزش افزوده پیش‌بینی شده است. طبق این ماده، وزارت رفاه موظف است اطلاعات خانوارها و میزان مالیات بر ارزش افزوده مرتبط را به سازمان هدفمندی یارانه‌ها انتقال دهد. اما به دلیل مشکلات سامانه‌ای، تاکنون این منابع عملی نشده‌اند.
سامانه‌ها توانایی تشخیص دقیق خریدهای مشمول مالیات بر ارزش افزوده را ندارند؛ زیرا برخی کالاها مانند لبنیات از این مالیات معاف هستند. بنابراین، بازگشت منابع مالی از این محل تاکنون امکان‌پذیر نبوده و تنها منبع قابل اعتماد دولت، حذف یارانه نقدی سه دهک بالا است.
در شرایط کنونی، وضعیت تأمین منابع مالی برای طرح کالابرگ در سال جاری همچنان مبهم است. آیا دولت از صندوق توسعه ملی برداشت خواهد کرد؟ یا اینکه فقط همان بودجه ماهانه ۵ هزار میلیارد تومانی را برای حدود ۱۰ میلیون نفر اختصاص می‌دهد و دیگر مشمولان از دریافت کالابرگ محروم خواهند شد؟
این سوالات از وزارت رفاه نیازمند پاسخ دقیق و شفاف است تا مردم و رسانه‌ها بتوانند به وضعیت طرح کالابرگ در سال جاری اعتماد کنند. شفاف‌سازی در این خصوص می‌تواند نگرانی‌های موجود را کاهش دهد و نقشه‌راه مشخصی برای حمایت از دهک‌های پایین درآمدی ارائه دهد.
