فرهنگیان در کدام دهک درآمدی جامعه قرار دارند؟

در سال‌های اخیر، موقعیت اقتصادی فرهنگیان و معلمان در مناسبات اجتماعی و اقتصادی کشور به‌طور مکرر مورد توجه قرار گرفته است. یکی از ابزارهای تحلیلی که دولت برای تفکیک جمعیت بر اساس سطح درآمد از آن استفاده می‌کند، مفهوم دهک‌بندی درآمدی است. در این طبقه‌بندی، جامعه به ده گروه معادل از نظر درآمدی تقسیم می‌شود؛ به‌طوری که دهک اول شامل کم‌درآمدترین اقشار و دهک دهم پردرآمدترین اقشار جامعه را در بر می‌گیرد. بررسی‌های میدانی و آماری نشان می‌دهد که کارکنان آموزش و پرورش، به دلیل درآمدهای ثابت و محدودیت در کسب درآمد مکمل، غالباً در دهک‌های میانی (دهک‌های چهارم تا هفتم) قرار دارند.

ساختار حقوقی و اثرات طرح رتبه‌بندی معلمان

اجرای طرح رتبه‌بندی معلمان و اعمال فوق‌العاده ویژه ۵۰ درصدی در چند سال اخیر، گامی مثبت به سوی ارتقای وضعیت معیشتی فرهنگیان برداشته است و برخی فشارهای مالی را از دوش خانواده‌های فرهنگی کاهش داده است. بااین‌حال، این تغییرات نیز نتوانسته است تضمین‌کننده ورود بخش عمده‌ای از این قشر به دهک‌های بالاتر مانند دهک هشتم یا نهم باشد. به همین دلیل، با وجود تاثیرات مثبت کوتاه‌مدت، افزایش‌های اخیر حقوقی نتوانسته‌اند به‌صورت پایدار وضعیت اقتصادی فرهنگیان را به طور قابل توجهی بهبود بخشند.

تورم و افزایش هزینه‌های زندگی

تورم مداوم، به‌ویژه در حوزه‌هایی مانند مسکن، مواد غذایی و خدمات درمانی، بخش عمده‌ای از درآمد ماهانه فرهنگیان را به خود اختصاص می‌دهد. خانواده‌هایی که در دهک‌های چهارم تا هفتم دسته‌بندی می‌شوند، غالباً صرفاً قادر به تأمین نیازهای اولیه زندگی هستند. اما برنامه‌ریزی برای پس‌انداز، سرمایه‌گذاری یا مدیریت مالی بلندمدت برای این قشر دشوار است. فرهنگیان نیز همواره در چنین شرایطی قرار داشته‌اند: درآمدی که صرفاً به‌قدری است که برای تأمین هزینه‌های روزمره کفایت می‌کند، اما امکان رشد اقتصادی یا پس‌انداز را فراهم نمی‌کند.

مقایسه جایگاه فرهنگیان با سایر مشاغل

زمانی که وضعیت معلمان با سایر گروه‌های شغلی مقایسه می‌شود، مشخص می‌گردد که آن‌ها از امنیت شغلی بیشتری نسبت به کارکنان بخش خصوصی یا مشاغل آزاد برخوردارند. اما از لحاظ میزان درآمد، معمولاً پایین‌تر از این گروه‌ها قرار دارند. همین مسئله باعث شده است که فرهنگیان جزو طبقه متوسط جامعه باقی بمانند، درحالی‌که توان رقابت اقتصادی با مشاغل پردرآمد را ندارند. این وضعیت اقتصادی منجر به آن شده که معلمان در برنامه‌ها و سیاست‌های حمایتی دولت، مانند تخصیص یارانه‌ها و تسهیلات مالی، به عنوان گروهی اصلی مورد توجه قرار گیرند.

پیامدهای اجتماعی و نهادی

جایگاه درآمدی معلمان در دهک‌های میانی فراتر از تاثیرات مالی، پیامدهای اجتماعی و روانی نیز به دنبال دارد. از پیامدهای قابل توجه این موضوع می‌توان به کاهش انگیزه برای ماندگاری در حرفه، تمایل به اشتغال در مشاغل پاره‌وقت برای افزایش درآمد و حتی ترک این حرفه اشاره کرد. علاوه بر این، فشار اقتصادی بر خانواده‌های فرهنگیان برای تأمین هزینه‌های درمانی، آموزشی و سایر نیازهای اساسی منجر به چالش‌های روانی و اجتماعی متعددی شده است. این وضعیت همچنین می‌تواند استخدام و نگهداشت نیروی انسانی کیفی در آموزش و پرورش را با دشواری‌هایی همراه سازد.

روش‌های استعلام دهک اقتصادی خانوار

فرهنگیان و دیگر شهروندانی که قصد بررسی وضعیت یارانه یا دهک اقتصادی خود را دارند، می‌توانند از روش‌های زیر برای استعلام و ثبت اعتراض خود استفاده کنند:

سامانه حمایت: ورود به سامانه حمایت با استفاده از کد ملی سرپرست خانوار. این سامانه امکان مشاهده وضعیت یارانه و دهک را فراهم کرده و قابلیت ثبت اعتراض نیز دارد.

کد دستوری (USSD): شماره‌گیری #کدملی۴۳۸۵۷ ۴*با خط تلفن همراه مربوط به سرپرست خانوار.

دفاتر پلیس +۱۰: مراجعه حضوری، مناسب برای افرادی که به روش‌های آنلاین یا تلفنی دسترسی ندارند.

تلفن گویا: تماس با شماره‌های مشخص‌شده نظیر ۰۲۱۶۳۶۹یا ۰۹۲۰۰۰۰۶۳۶۹برای دسترسی به اطلاعات یارانه‌ای، دهک‌بندی و امکان ثبت اعتراض.