پشت پرده گرانی گوشت در ایران چیست؟

در روزهای اخیر مناظره جنجالی بین رئیس اتحادیه گاوداران و دبیر انجمن واردکنندگان فرآورده‌های دامی درباره افزایش قیمت گوشت در شبکه‌های اجتماعی به سرعت وایرال شد و توجه کاربران را جلب کرد. دبیر انجمن فرآورده‌های دامی دلیل گرانی گوشت را افزایش قیمت گوساله زنده از ۱۹۰ به ۳۶۰ هزار تومان از سوی اتحادیه گاوداران می‌داند، در حالی که این اتحادیه گرانی نهاده‌های دامی را عامل اصلی بالا رفتن قیمت اعلام می‌کند. هم‌اکنون قیمت گوشت در بازار از کیلویی یک میلیون تومان عبور کرده است.

در همین‌رابطه، منصور پوریان، رئیس شورای تأمین دام کشور، در توضیح شرایط فعلی بازار و ریشه‌های افزایش قیمت، مجموعه‌ای از عوامل را مؤثر می‌داند و تأکید می‌کند نباید تنها یک متغیر را علت گرانی گوشت دانست.

به گفته او، کاهش مصرف در پی نگرانی‌ ناشی از اعلام تب برفکی یکی از نخستین اتفاقاتی بود که بازار را دچار رکود کرد.

پوریان می‌گوید مردم «حداقل موقتاً» از خرید گوشت فاصله گرفتند و همین کاهش مصرف، تعادل طبیعی بازار را بر هم زد. اما این عامل به تنهایی نمی‌تواند توجیه‌کننده گرانی باشد؛ زیرا هم‌زمان مجموعه‌ای از عوامل ساختاری، اثرات بیشتری بر بازار گذاشته‌اند.

پوریان توضیح می‌دهد که در سال‌های گذشته، بازار گوشت با حضور «گوشت‌های منجمد پشتیبان» تنظیم می‌شد؛ محصولاتی که شرکت پشتیبانی امور دام با قیمت‌های مناسب وارد و عرضه می‌کرد و همین اقدام، ترمز افزایش قیمت گوشت گرم را می‌کشید. اما از زمانی که واردات گوشت از ارز نیمایی و ترجیحی جدا و به سمت ارز مبادله‌ای و آزاد حرکت کرد، قیمت گوشت وارداتی یکباره افزایش یافت و دیگر نتوانست نقش کالای تنظیم‌کننده را ایفا کند. او یادآور می‌شود که همین چند ماه پیش، گوشت برزیلی منجمد با قیمت حدود ۴۰۰ هزار تومان در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌گرفت، اما اکنون به محدوده ۶۵۰ تا ۷۰۰ هزار تومان رسیده است؛ رقمی که برای بخش بزرگی از جامعه قابل پرداخت نیست.

رئیس شورای تأمین دام کشور تأکید می‌کند که در بازار فعلی، تنها گوشت گران نشده و «اثرگذاری قیمتی» بین گروه‌های کالایی مختلف، به شکل دومینوار خود را نشان می‌دهد. با وجود افزایش واردات و موجودی بالاتر گوشت نسبت به ماه‌های گذشته، بازار همچنان به تعادل نرسیده است. او می‌گوید گوشت گرم گوساله در بازار میادین عمدتاً با منشأ پاکستانی  حدود ۷۹۰ هزار تومان عرضه می‌شود و برخی اقلام نیز بالاتر رفته‌اند.

پوریان در بخش دیگری از گفت‌وگو به شایعه افزایش شدید قیمت دام زنده واکنش نشان می‌دهد؛ ادعایی که در روزهای اخیر از سوی برخی تشکل‌ها مطرح شده و گفته‌اند جهش قیمت گوساله از ۱۹۰ هزار تومان به حدود ۳۶۰ هزار تومان، عامل اصلی گرانی گوشت است.

او این ادعا را «غیر دقیق» می‌داند و توضیح می‌دهد که قیمت ۱۹۰ هزار تومانی زمانی ثبت شد که دامدار نهاده دولتی داشت و خوراک با ارز ترجیحی وارد می‌شد. در ماه‌های اخیر، نهاده‌ها کمیاب شد و دامداران مجبور بودند نهاده‌ای را که قبلاً ۱۳ هزار تومان می‌خریدند، تا ۲۳ و ۲۵ هزار تومان از بازار آزاد تهیه کنند. همین جهش در هزینه خوراک، قیمت تمام‌شده دام زنده را به طور طبیعی بالا برد؛ هرچند رقم ۳۶۰ هزار تومان نیز به گفته او بیشتر مربوط به خریدهای مدت‌دار است و قیمت نقدی گوساله اکنون حدود ۳۳۵ تا ۳۴۰ هزار تومان است.

او با اشاره به اختلاف قیمت میان گوشت‌های وارداتی نیز می‌گوید قیمت خرید گوشت‌های برزیلی و هندی از مبدأ مشخص است و آن‌چه اکنون در بازار رخ می‌دهد، با این قیمت‌ها هم‌خوانی ندارد. گوشت برزیلی با ارزش حدود ۶۱۰ تومان و گوشت هندی با قیمت‌های ۴۰۰ هزار تومانی وارد می‌شود، اما در بازار مصرف، هر دو گروه بسیار بالاتر فروخته می‌شوند. پوریان معتقد است این فاصله قیمتی باید مورد بررسی قرار گیرد؛ زیرا تولیدکننده داخلی «بیش از این ظرفیت تحمل فشار هزینه‌ای را ندارد» و امروز بیشترین آسیب را دیده است.

پوریان سپس به موضوع «کمبود نهاده، رانت و تخلفات احتمالی در توزیع خوراک دام» اشاره می‌کند؛ مسائلی که طبق برخی گزارش‌ها رقم‌هایی تا ۸ هزار میلیارد تومان را شامل می‌شود. او می‌گوید پیگیری این موضوع در اختیار دستگاه‌های مرتبط است اما یادآور می‌شود که در گذشته راهکارهای موفقی برای تنظیم بازار و تأمین نهاده وجود داشت؛ راهکارهایی که به گفته او در یک سال گذشته کنار گذاشته شد و همین مسئله، زمینه‌ساز نابسامانی‌ها شد. او تأکید می‌کند زمانی بازار به تعادل نزدیک بود که واردات به‌موقع، تأمین کافی نهاده و عرضه گسترده گوشت‌های تنظیمی وجود داشت؛ موضوعاتی که انگیزه تولید را بالا می‌برد و به کاهش قیمت محصول نهایی کمک می‌کرد.

پوریان در پایان یادآور می‌شود که در دولت قبل، حجم واردات گوشت و نهاده بسیار بالاتر بود و قیمت گوشت‌های وارداتی  از برزیلی گرفته تا هندی  به مراتب کمتر از امروز عرضه می‌شد.

به گفته او، «تجربه‌های موفق گذشته کنار گذاشته شد» و همین مسئله باعث شده است که امروز هم مصرف‌کننده تحت فشار قرار گیرد و هم تولیدکننده.

منبع: آنلاین