«شغال»؛ سریالی که مرزهای قربانی و متجاوز را درهم می‌شکند!

سریال «شغال» به کارگردانی بهرنگ توفیقی، از پلتفرم فیلیمو در حال پخش است. این اثر با حضور بازیگران مطرح و داستانی که قابلیت اثرگذاری داشت، آغاز شد. اما به دلیل اضافه شدن روایت‌های فرعی فراوان، انسجام کلی خود را از دست داده و به یک سریال متوسط تبدیل شده است.

روایت جنایی که به قربانیان توجه لازم را ندارد

این مجموعه در تلاش است تصویری جنایی با ابعاد روانشناختی از قدرت و خشونت ارائه دهد. با این حال، ضعف‌هایی جدی در زمینه فیلمنامه و پرداخت شخصیت‌ها به چشم می‌خورد. ریتم کند و تمرکز زیاد بر ذهنیات متجاوز، سریال را از محور اصلی خود دور کرده است و آنچه باقی مانده، عدم توجه کافی به فرآیند روانی قربانیان است.

چالش جدی در طراحی شخصیت‌ها

مشکلات ساختاری سریال در شخصیت‌پردازی کاملاً مشهود است. از شخصیت‌های فرعی که حضورشان به شکل مقطعی باقی مانده تا شخصیت‌های اصلی همچون آوا، سیاوش، کامیار و آزاد، که بار دراماتیک داستان بر دوش آن‌ها قرار گرفته است، فقدان عمق و طراحی مناسب قابل مشاهده است.

قسمت‌های اخیر به گونه‌ای پیش رفته که بیشتر به توجیه رفتار شخصیت منفی پرداخته است. به طور خاص، شخصیت کامیار (با بازی امیرحسین فتحی) به جای بازتاب اثرات منفی خشونت، به عنوان قربانیی مظلوم معرفی می‌شود و این رویکرد می‌تواند مخاطب را به سمت همذات‌پنداری با شخصیت منفی سوق دهد.

خطر توجیه رفتار خشونت‌آمیز

نمایش گذشته‌ی سخت کامیار و شرایط دشوار دوران کودکی او، به ویژه فشارهایی که از طرف ناپدری‌اش به او وارد شده، این تصور را ایجاد می‌کند که خشونت او قابل توضیح و توجیه است. این دیدگاه از منظر اخلاقی و اجتماعی می‌تواند بسیار خطرناک باشد، چرا که می‌تواند قضاوت‌های مخاطب را نسبت به رفتارهای خشونت‌آمیز کاهش دهد و حتی باعث شود با او همدلی کنند.

حاشیه‌رانده شدن قربانی

سریال، با زاویه دید انتخابی خود، قربانی اصلی یعنی آوا را به حاشیه برده است. در قسمت‌های اولیه انتظار می‌رفت که پیامدهای روانی و اجتماعی حادثه برای آوا مرکز توجه قرار بگیرد، اما عملاً روایت ذهنیات کامیار و تلاش او برای بهبود روابط خانوادگی، صدای اصلی داستان یعنی قربانی خشونت را خاموش کرده است.

این جابه‌جایی در روایت خطرناک است؛ به جای بازنمایی درد قربانی، ذهن متجاوز به مرکز توجه تبدیل شده است و این امر می‌تواند بار منفی خشونت او را کاهش دهد.

مسئولیت اخلاقی سریال کجاست؟

بهرنگ توفیقی تلاش کرده با استفاده از نماهای طولانی و نورپردازی‌های نمادین، ذهن کامیار را کانون اصلی روایت قرار دهد. اما این تصمیم پیام اجتماعی خطرناکی منتقل می‌کند که رفتارهای خشونت‌آمیز را به نوعی قابل درک و حتی کم‌اهمیت جلوه می‌دهد.

در مجموع، «شغال» به جای تبدیل شدن به اثری مهم درباره خشونت و فساد، به داستانی تبدیل شده که مسئولیت اخلاقی خود را نادیده گرفته و سفیدنمایی شخصیت متجاوز، تأثیر هنری و اجتماعی این سریال را مخدوش کرده است. امیدواریم ادامه این سریال پیامدهای متمرکزتر و مفیدتری را به همراه داشته باشد.