نااطمینانی‌های اقتصاد در بازار بورس

بازار سرمایه ایران با بیش از ۷۰۰ شرکت فعال در ۴۰ صنعت و حضور نهادهای مالی نوین مانند انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری و ابزارهایی چون قراردادهای اختیار معامله، ظرفیت بزرگی برای ایفای نقش در توسعه اقتصادی دارد. با این وجود، طی سال‌های اخیر، بورس نتوانسته نقش مؤثر خود را به طور کامل ایفا کند. از جمله دلایل این ناکامی‌ها می‌توان به عقب‌ماندن بازدهی بازار از تورم، کاهش مشارکت مردم و هدایت سرمایه‌ها به سمت بازارهای غیرمولد و غیرشفاف اشاره کرد.

نقش بورس در اقتصاد

بازار بورس، بستر اصلی برای جذب سرمایه‌های خرد جهت تأمین مالی پروژه‌های مولد، افزایش شفافیت اقتصادی، بهبود تخصیص منابع و کاهش وابستگی دولت به منابع ناپایدار است. در کشورهای پیشرفته، ابزارهایی مانند صندوق‌های پروژه‌محور (PE) و انتشار هدفمند اوراق بهادار، به رشد تولید و اشتغال کمک قابل توجهی کرده‌اند. اما در ایران، علیرغم صدور مجوز برای انواع صندوق‌ها، شاهد توسعه ابزارهای مؤثر جهت جذب منابع مردمی در پروژه‌های اقتصادی مشخص نیستیم.

چالش‌های ناشی از نااطمینانی در فضای اقتصادی

یکی از دلایل اصلی عقب‌ماندگی بورس در ایفای نقش واقعی خود، انباشت نااطمینانی‌های اقتصادی است. تحریم‌های بین‌المللی، بی‌ثباتی سیاست‌های ارزی و مالی، مداخله دولت در قیمت‌گذاری محصولات شرکت‌ها و اعمال محدودیت‌های معاملاتی مانند دامنه نوسان، باعث کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران و عدم مشارکت فعال آن‌ها شده است. علاوه بر محدودیت‌های داخلی، محدودیت‌های خارجی نیز، همچون تحریم‌ها، دسترسی شرکت‌های ایرانی به فناوری و بازارهای جهانی را محدود کرده است.

پیش‌نیازهای رونق بورس

برای احیای بورس ایران، رفع تدریجی این نااطمینانی‌ها ضروری است. بازسازی اعتماد عمومی، تقویت حقوق مالکیت، کاهش مداخلات دستوری دولت و ارائه یک نقشه راه سیاستی شفاف، از جمله الزامات پیش روی سیاست‌گذاران است. بدون این اقدامات نمی‌توان انتظار داشت سرمایه‌گذاران اعتماد خود را دوباره به بازار سرمایه بازگردانند.

نقش بورس به عنوان ابزار هشدار به دولت

افت شاخص‌ها در زمان رشد نقدینگی، بالا بودن نرخ بهره واقعی و وجود بی‌اعتمادی عمومی، می‌تواند به عنوان نشانه‌ای از ناهماهنگی در سیاست‌های اقتصادی قلمداد شود. اگر دولت به جای تمرکز بر کنترل مصنوعی شاخص‌های بورس، این پیام‌ها را جدی گرفته و به اصلاح سیاست‌های اقتصادی روی بیاورد، می‌تواند مسیرهای اشتباه خود را تغییر دهد.

راهکارهای پیشنهادی برای جلب مشارکت عمومی

برای جذب دوباره سرمایه‌های مردمی به بازار سرمایه، نیاز است ابزارهای متنوع سرمایه‌گذاری با دسترسی آسان، کارمزد پایین و ارائه مشوق‌هایی نظیر معافیت‌های مالیاتی معرفی شوند. سیاست‌گذاران باید تلاش کنند مردم را از طریق بازار شفاف بورس به فرایند تولید پیوند بدهند، نه اینکه با رفتارهای بی‌برنامه، اعتماد عمومی را تخریب کنند.

در نهایت، بورس زمانی می‌تواند نقش واقعی خود را در توسعه اقتصادی ایفا کند که خود قربانی سیاست‌گذاری‌های اشتباه نشود. بدون ثبات در سیاست خارجی، افزایش شفافیت مالیاتی، حذف قیمت‌گذاری دستوری و تقویت سازوکارهای حقوقی بازار، انتظار کمک جدی از بورس به اقتصاد کشور منطقی به نظر نمی‌رسد.

 موانع و راهکارهای توسعه بورس ایران