احمد توکلی درگذشت / او که بود و از نظر اقتصادی چه دیدگاهی داشت؟

احمد توکلی، یکی از چهره‌های برجسته و شناخته‌شده اقتصادی کشور، در سن ۷۴ سالگی بعد از سکته قلبی و بستری شدن در بیمارستان، دار فانی را وداع گفت. توکلی که نقش بسزایی در تحولات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشور داشت، به عنوان رئیس هیأت‌مدیره نهاد «دیده‌بان شفافیت و عدالت» فعالیت می‌کرد.

بررسی دیدگاه‌های متعدد او در حوزه سیاست‌گذاری اقتصادی نشان می‌دهد که او بیش از هر چیز به مسائل عدالت‌محوری و شفافیت اقتصادی توجه داشته و تمام تلاشش مقابله با فساد سیستماتیک و حمایت از منافع عمومی مردم بوده است.

نگاه توکلی به مسئله تنظیم قیمت‌ها و انحصار

یکی از موضوعاتی که در اندیشه اقتصادی احمد توکلی جایگاه ویژه‌ای داشت، بحث قیمت‌گذاری دستوری در بخش‌های مختلف اقتصادی بود. او اعتقاد داشت که در اقتصاد غیررقابتی و انحصاری ایران، سپردن کنترل قیمت‌ها به مکانیسم بازار آزاد می‌تواند به رانت و تضییع حقوق مصرف‌کنندگان منجر شود. از نظر او، قیمت‌گذاری در یک چارچوب تنظیم‌گری دقیق، ابزاری حیاتی برای مقابله با سوءاستفاده‌های انحصارگران بود.

توکلی تاکید داشت که بازارهای ایران در حوزه‌هایی همچون انرژی، دارو و سایر خدمات اساسی به صورت انحصاری عمل می‌کنند و عدم دخالت دولت در تعیین قیمت‌ها، مشکلات اقتصادی را تشدید خواهد کرد.

چالش‌های مربوط به نرخ خوراک پتروشیمی‌ها

یکی از اقدامات بحث‌برانگیز احمد توکلی، حمایت او از افزایش نرخ خوراک پتروشیمی‌ها در سال ۱۳۹۲ بود. این تصمیم که منجر به کاهش سودآوری شرکت‌های پتروشیمی و افت شاخص بورس شد، به اعتقاد او گامی ضروری برای مقابله با یک رانت‌ عظیم در بازار انرژی و تثبیت عدالت اقتصادی بود.

توکلی بر این باور بود که خوراک ارزان پتروشیمی‌ها به سودهای بی‌رویه و بدون بازگشت منصفانه به منافع ملی انجامیده است. او معتقد بود که اصلاح نرخ خوراک می‌تواند به شفاف‌سازی و توزیع بهتر منابع در اقتصاد کمک کند.

در همین حال، توکلی رفتار تناقض‌آمیز برخی فعالان بازار سرمایه را مورد نقد قرار می‌داد؛ چرا که این گروه‌ها علی‌رغم مخالفت با دخالت دولت در بازار، از رانت‌هایی مثل یارانه انرژی برای کسب سودهای کلان استفاده می‌کردند.

احمد توکلی؛ اقتصاددانی متعهد و عدالت‌خواه

مسیر زندگی حرفه‌ای توکلی ترکیبی از پژوهش‌های علمی، مدیریت کلان و فعالیت‌های اجتماعی بود. او دارای مدرک دکترای اقتصاد با تمرکز بر ریشه‌های تورم و مسائل کلان اقتصادی بود و در دوران ریاست بر مرکز پژوهش‌های مجلس، تحلیل‌های دقیقی از مشکلات نظام اقتصادی ارائه داد و با تأسیس نهاد «دیده‌بان شفافیت و عدالت»، به مبارزه مستقیم با فساد وارد شد.

احمد توکلی نمونه‌ای از یک اقتصاددان بود که با رویکردی ساختاری به دنبال اصلاحات اساسی در نظام اقتصادی ایران بود. او با تاکید بر اقتصاد عدالت‌محور و مقابله با انحصار، نشان داد که نسخه‌های صرف بازار آزاد بدون تنظیم‌گری، در شرایط خاص اقتصادی ایران پاسخگو نیستند.

دیدگاه‌های اقتصادی او، همچنین اقدامات و مواضعش در مسائل حساس اقتصادی، باید در بستر وضعیت ویژه اقتصاد کشور و ضرورت تنظیم‌گری عادلانه و کارآمد مورد بررسی قرار گیرد.

منبع: مهر