تاثیر دیدگاه‌های آمارتیا کومار سن بر اقتصاد جهانی! + بیوگرافی
اقتصاد ایرانی : آمارتیا کومار سن، اقتصاددان برجسته و برنده جایزه نوبل اقتصاد، با دیدگاه‌های نوآورانه خود در حوزه توسعه انسانی و عدالت اجتماعی، تاثیرات شگرفی بر اقتصاد جهانی بر جای گذاشته است.
زندگینامه
آمارتیا کومار سن برنده هندی جایزه نوبل اقتصاد است که در سوم نوامبر سال ۱۹۳۳ چشم به جهان گشود. وی استاد فلسفه و اقتصاد در دانشگاه هاروارد است. وی به سبب مشارکت‌هایش در نظریه‌های توسعه انسانی و اقتصاد رفاه شناخته شده‌است. یکی از مهم‌ترین آثار وی کتاب «توسعه به مثابه آزادی» می‌باشد.
آمارتیا سن یکی از اقتصاددانان پیشرو در سه دهه گذشته در زمینه‌های اقتصاد رفاه، نظریه انتخاب اجتماعی، رشد اقتصادی و توسعه اقتصادی بوده است. دامنه فعالیت‌های علمی آمارتیا سن از رابطه میان اخلاق و اقتصاد، روش‌شناسی علم اقتصاد و ماهیت رفاه تا عدم امکان‌پذیری بهینه پارتو، نظریه سرمایه و رشد، انتخاب تکنولوژی، گرسنگی و تبعیض را شامل می‌شود.
اصلی‌ترین نظریه سن این بود که اهمیت ظرفیت انسانی توسعه را نشان دهد. او به‌خصوص بر نقش زنان در توسعه تاکید داشت و بخشی از علل عقب‌ماندگی و فقر جوامع را ناشی از نقش زنان در جامعه می‌دانست. به‌همین دلیل، او در بحث توسعه به‌جای اینکه به تلاش برای تولید بیشتر در جهت حداکثر کردن مطلوبیت تاکید کند به قابلیت‌های ذاتی افراد و نحوه نمود آن‌ها تاکید داشت.
سن در سال ۱۹۳۳ در روستای Santinikeran (یکی از روستاهای کشور هند) متولد شد. پدرش استاد شیمی در دانشگاه داکا بود. سن در دوران کودکی قحطی بزرگ سال ۱۹۴۳ را تجربه کرد. به ادعای او، وقوع این قحطی اثری بزرگ در زندگی او داشت و بارقه علاقه وی به توسعه را منجر شد. او در مقطع کارشناسی در دانشگاه ریاست جمهوری کلکته همزمان با تحصیل در رشته اقتصاد، به مطالعات اخلاقی و فلسفی نیز می‌پرداخت. در سال ۱۹۵۳ موفق به دریافت مدرک کارشناسی شد و سپس مدرک کارشناسی ارشد و دکترای خود را از دانشگاه ترینیتی کمبریج دریافت کرد. وی در کمبریج اقتصاد را همراه با پیر سرافا (Piero Sraffa: ۱۸۹۸-۱۹۸۳) و جون رابینسون (Joan Robinson: ۱۹۰۳-۱۹۸۳) مطالعه کرد. او پس از فارغ‌التحصیلی از کمبریج در سال ۱۹۵۹ به تدریس در دانشگاه جاداپور (Jadaupur) در هند، دانشگاه کمبریج و سپس در دانشگاه دهلی نو پرداخت. سن در سال ۱۹۷۱ به انگلستان بازگشت و به تدریس در مدرسه اقتصادی لندن مبادرت ورزید. در سال ۱۹۷۷ به دانشگاه آکسفورد رفت و پس از سه سال به جایگاه استادی اقتصاد سیاسی (جایگاهی که قبل از او در اختیار اقتصاددانانی چون اجورث (Francis Edgeworth: ۱۸۴۵-۱۹۲۶) و هیکس (John Richard Hicks: ۱۸۰۴-۱۹۸۹) بود، نائل گردید. در سال ۱۹۸۷ به آمریکا رفت و به درجه استادی در اقتصاد و فلسفه در دانشگاه هاروارد رسید. سن یک بار دیگر به دانشگاه ترینیتی کمبریج بازگشت؛ اما این بار با عنوان ریاست آنجا به فعالیت مشغول شد.
جوایز و افتخارات سن
عبارتند از عضویت افتخاری آکادمی آمریکایی هنر و علوم، ریاست انجمن مطالعات توسعه (۱۹۸۲)، انجمن بین‌المللی اقتصادی (۱۹۸۶-۱۹۸۹)، انجمن اقتصادی هند (۱۹۸۹) و انجمن اقتصادی آمریکا (۱۹۹۴). برنده جایزه Mahalanobis)۱۹۷۶)، جایزه یک عمر دستاورد از دولت هند، اولین رئیس افتخاری در Oxfam و سرانجام در سال ۱۹۹۸ آمارتیا سن به‌دلیل کمک‌هایش به اقتصاد رفاه، برنده جایزه نوبل اقتصاد شد.
آثار آمارتیا سن
۱. انتخاب فنون: یک مفهوم نظریه توسعه اقتصادی برنامه‌ریزی شده؛ این کتاب موضوع رساله دکتری سن است که در سال ۱۹۶۰ منتشر شد.
۲. عدم‌امکان لیبرال بودن پارتو؛ این مقاله (۱۹۷۰) یکی از نخستین مقالاتی بود که تخم تردید را درباره مفهوم مطلوبیت پارتویی کاشت.
۳. در باب نابرابری اقتصاد؛ در این کتاب کوچک (۱۹۷۳)، که به‌زبان ریاضی تدوین شده، سن به بررسی و ارزیابی همه معیارهای اندازه‌گیری توزیع درآمد می‌پردازد و نشان می‌دهد که تمامی این معیارها با کمال تعجب مشمول قضاوت‌های ارزشی هستند.
۴. فریب رفتار عقلایی؛ این مقاله (۱۹۷۶) یک مقاله انتقادی در باب پایه‌های رفتاری افراد در تحلیل‌های اقتصاد بود.
۵. فقر و قحطی: گفتارهایی در باب حق استفاده و محرومیت؛ سن در این کتاب (۱۹۸۱) به این نظریه که قحطی در جهان سوم نوعا ناشی از خشکسالی و قحطی است حمله کرد و نشان داد که در بسیاری از قحطی‌ها، در واقع غذای کافی وجود دارد ولی عده‌ای از گرسنگی می‌میرند؛ چراکه "حق استفاده" از غذا و یا به‌عبارت دیگر قدرت خرید غذا را ندارند.
۶. اخلاق و اقتصاد؛ سن در این کتاب (۱۹۸۷) ثابت می‌کند که فاصله ایجادشده میان اقتصاد سنتی و اخلاق، باعث نارسایی در اقتصاد سنتی شده است. او ثابت می‌کند که رفتارهای واقعی انسان‌ها تحت تاثیر ملاحظات اخلاقی است. بنابراین، به اعتقاد وی، اقتصاد می‌تواند از پیوند با اخلاق سود ببرد.
۷. توسعه و آزادی؛ وی در این کتاب (۱۹۹۹) آزادی را هم به‌عنوان هدف و هم به‌عنوان وسیله‌ای برای نیل به آزادی مطرح می‌سازد.
آثار دیگر آمارتیا سن عبارتند از:
کتاب "منابع، ارزش‌ها و توسعه" (۱۹۸۴)
کتاب "کالاها و ظرفیت‌ها" (۱۹۸۵)
کتاب "گرسنگی و کنش عمومی" (۱۹۸۹)
مقاله "بیش از صد میلیون زن نادیده گرفته شده" (۱۹۹۰)
کتاب "اقتصاد سیاسی گرسنگی: پیشگیری از قحطی" (۱۹۹۱)
کتاب "آزمونی مجدد از نابرابری" (۱۹۹۲)
مقاله "اقتصاد مرگ و زندگی" (۱۹۹۳)
کتاب "اقتصاد سیاسی گرسنگی: مقالات برگزیده" (۱۹۹۵)
کتاب "هند: توسعه اقتصادی و فرصت‌های اجتماعی" (۱۹۹۶)
کتاب "رفتار عقلایی و آزادی" (۲۰۰۲).
