تحلیل اثر مکانیسم ماشه بر اقتصاد کشور
اقتصاد ایرانی: فعال‌سازی مکانیسم ماشه اثرات روانی قابل توجهی بر اقتصاد ایران خواهد داشت؛ این اقدام در کوتاه‌مدت با افزایش نااطمینانی، نوسانات شدید نرخ ارز و محدودیت‌های تجارت خارجی همراه خواهد بود و نیازمند مدیریت هوشمندانه اقتصادی است.
براساس گزارش اخیر مرکز پژوهش‌های مجلس، فعال‌سازی مکانیسم ماشه در اقتصاد کشور می‌تواند تکانه‌هایی عمدتاً روانی ایجاد کند. لازم به ذکر است که تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل ماهیت متفاوتی نسبت به تحریم‌های ثانویه آمریکا دارند و فشار فراگیر کمتری اعمال می‌کنند. این مکانیسم در کوتاه‌مدت باعث افزایش نااطمینانی، نوسان نرخ ارز، تکانه‌های تورمی و دشواری در تجارت خارجی می‌شود؛ اما اثرات عملی آن محدود خواهد بود.
اثرات بلندمدت مکانیسم ماشه
در بلندمدت، فعال شدن سازوکار ماشه تأثیر اقتصادی محدودی خواهد داشت. با این حال، جنبه‌های روانی این پدیده می‌تواند روند بازارهای مالی و دارایی را تحت تأثیر قرار دهد. در همین راستا، تیم دیپلماسی کشور تلاش‌هایی را برای به تعویق انداختن اجرای این مکانیسم انجام داده‌اند که از نظر اقتصادی تا حدودی مثبت ارزیابی شده است.
ابعاد حقوقی و سیاسی مکانیسم ماشهگزارش مجلس بیان می‌کند که از منظر اقتصادی، نگرانی اصلی برآمده از اثرات روانی و انتظاری مکانیسم ماشه در بازار داخلی است. تحریم‌های شورای امنیت ماهیت محدود و اشاعه‌محور دارند و نمی‌توانند فشار گسترده‌ای همانند تحریم‌های ثانویه یک‌جانبه آمریکا ایجاد کنند. با این حال، نگرانی‌های سیاسی پیرامون افزایش مشروعیت اقدامات علیه ایران نیز وجود دارد.
جنبه‌های تاثیرگذاری مکانیسم ماشه اثرات کوتاه‌مدت اثرات بلندمدت| اقتصادی | نوسانات نرخ ارز و تورم | تأثیر محدود بر ساختار اقتصاد |
| روانی | رشد نااطمینانی | مدیریت‌پذیر در بلندمدت |
| سیاسی | افزایش فشار بین‌المللی | ارتقای مشروعیت اقدامات علیه ایران |
تاریخی بر تحریم‌های سازمان ملل و مکانیسم ماشه
از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰، شش قطعنامه توسط شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران تصویب شد که محدودیت‌هایی بر فعالیت‌های هسته‌ای، موشکی و فناوری‌های دوگانه اعمال می‌کرد. این قطعنامه‌ها به‌صورت مستقیم، پایه‌ای برای فشار اقتصادی نقطه‌ای بودند و اثر محدودی نسبت به تحریم‌های فراگیر آمریکا داشتند. با انعقاد توافق برجام، این قطعنامه‌ها لغو شد اما مکانیسم ماشه به عنوان یک ابزار برگشت‌پذیری تحریم‌ها در قطعنامه ۲۲۳۱ قرار گرفت.
تأثیر تحریم‌ها بر اقتصاد ایران
تاریخ تحریم‌ها نشان می‌دهد که فشار اقتصادی اصلی بر ایران ناشی از تحریم‌های ثانویه آمریکا بوده است. در دهه ۱۳۹۰، تحریم‌های مالی و بانکی که توسط آمریکا وضع شد، اقتصاد ایران را دچار بحران کرد. تحریم‌های شورای امنیت اگرچه اثرات محدودی داشته‌اند، اما در مقایسه با تحریم‌های آمریکا نقش کمرنگ‌تری ایفا کردند.
توصیه‌های سیاستی برای مقابله با اثرات مکانیسم ماشه
برای مدیریت اثرات احتمالی مکانیسم ماشه، سیاستگذاران باید اقدامات زیر را اجرا کنند:
- بهره‌گیری از حمایت حقوقی چین و روسیه برای چالش مشروعیت اقدامات غرب.
- مدیریت افکار عمومی داخلی برای کاهش اثرات روانی.
- تقویت روابط اقتصادی با شرکای آسیایی و کاهش وابستگی به غرب.
- توسعه توان داخلی و بومی‌سازی فناوری‌ها.
- فعال ماندن در عرصه دیپلماسی جهانی برای مقابله با فشارهای بین‌المللی.
