محمد هاشم پِسَران: تاثیرگذارترین اقتصاددان ایرانی در حوزه اقتصاد کلان!
اقتصاد ایرانی : محمد هاشم پسران، اقتصاددان برجسته ایرانی و یکی از تاثیرگذارترین چهره‌ها در حوزه اقتصاد کلان، با پژوهش‌های نوآورانه خود جایگاهی ویژه در میان اقتصاددانان جهان کسب کرده است.
بیوگرافی
محمد هاشم پِسَران، متولد ۳۰ مارس ۱۹۴۶ در شیراز، ایران است. وی دیپلم از دبیرستان نمازی شیراز، سپس بورس تحصیلی به دانشگاه سَلفورد (انگلستان) برای کارشناسی اقتصاد و آمار (درجه ممتاز)
دکترای اقتصاد از دانشگاه کمبریج (۱۹۷۲)؛ سال بعد MA نیز دریافت کرد.
زندگی خصوصی
محمد هاشم پِسَران در ۱۰ آگوست ۱۹۶۹ با Marian Fay Swainston ازدواج کرد.
بیژن پسران: استاد جراحی و علوم اعصاب در دانشگاه پنسیلوانیا
Evaleila Pesaran – مدرس «سیاست و روابط بین‌الملل» در دانشگاه کمبریج و نویسنده کتاب Iran's Struggle for Economic Independence
همچنین فرزندان دیگر با نام‌های Jamal، Natasha، و Hassan Ali Pesaran ذکر شده‌اند.
سمت‌های شغلی کلیدی:
رئیس بخش تحقیقات اقتصادی بانک مرکزی ایران (۱۹۷۴–۱۹۷۶) و معاون وزارت آموزش ایران (۱۹۷۶–۱۹۷۸)
استاد اقتصاد در دانشگاه کمبریج و عضو تمام وقت Trinity College (از ۱۹۸۸) تا emeritus شدن
از اوت ۲۰۰۵، John Elliott Distinguished Chair در دانشگاه ایالتی کالیفرنیا-سروچ (USC)، و تا ۲۰۲۴ مدیر مرکز Applied Financial Economics در آنجا
افتخارات و عضویت‌ها:
همکار British Academy، انجمن Econometric و Journal of Econometrics
ارائه بیش از ۲۰۰ مقاله علمی در زمینه اقتصادسنجی، اقتصاد کلان، مالی و اقتصاد نفت و خاورمیانه
جوایزی مانند George Sell Prize (۱۹۹۰)، Royal Economic Society Prize (۱۹۹۲)، Econometric Reviews Best Paper Award (۲۰۰۲–۲۰۰۴) و Thomson Reuters Citation Laureate (۲۰۱۳)
مساهمات علمی:
بنیان‌گذار مجله Journal of Applied Econometrics
یکی از توسعه‌دهندگان نرم‌افزار econometric به نام Microfit
پیشگام در تحلیل‌های پنل داده‌های بزرگ با ساختار چندعامله، تست‌های ریشه واحد، مدل‌سازی GVAR و اقتصادسنجی مالی و اعتباری
کتاب‌های برجسته و آثار منتشرشده
کتاب‌های تألیف‌شده یا ویرایش‌شده توسط پِسَران:
Time Series and Panel Data Econometrics (Oxford University Press, ۲۰۱۵) – یکی از مرجع‌های اساسی در اقتصادسنجی داده‌های زمان‌سری و پنل
The Limits to Rational Expectations (Blackwell) – بررسی انتقادی انتظارات عقلایی
Microfit: An Interactive Econometric Software Package User Manual – راهنمای نرم‌افزار اقتصادسنجی طراحی‌شده توسط نویسنده
ویرایش مجموعه‌ها و همکاری‌های علمی:
Global and National Macro‑Econometric Modelling: A Long‑Run Structural Approach (ویرایش مشترک با Garratt, Lee, Shin، OUP ۲۰۰۶)
The GVAR Handbook: Structure and Applications of a Macro Model of the Global Economy for Policy Analysis (ویرایش با Filippo di Mauro، OUP ۲۰۱۳)
مجموعه‌های دیگری شامل موضوعاتی مانند عدم‌خطی‌بودن مدل‌ها، اقتصاد خرد و کلان کاربردی، تقاضای انرژی در اقتصادهای آسیایی و تاثیرات رشد اقتصادی در خاورمیانه (ویرایش‌شده با محققان دیگر)
دیدگاه‌ها درباره سیاست‌های اقتصادی خاورمیانه
پِسَران بر این باور است که بسیاری از اقتصادهای منطقه به‌ویژه ایران از تنوع اقتصادی پایین و وابستگی ساختاری به درآمد نفت رنج می‌برند. این وابستگی باعث شده مقاومت در برابر شوک‌های خارجی (مانند تحریم‌ها یا نوسان قیمت نفت) ضعیف باشد. به عقیده او، فقدان نهادهای قوی مدیریتی و سیاست‌های تثبیت‌ساز، ریسک رشد واقعی اقتصاد را بالا می‌برد.
در تحلیل اقتصادی خاورمیانه، پِسَران تأکید می‌کند که سیاست‌گذاری اقتصادی در کشورهایی مانند ایران، با چند هدف متناقض روبروست: حفظ استقلال اقتصادی، مواجهه با فشارهای جهانی، و همزمان تلاش برای اصلاحات ساختاری. وی اجرای سیاست‌هایی که بخشی از اقتصاد را دولتی باقی نگه می‌دارد، با ناکارآمدی و فساد همراه دانسته و تأکید دارد اصلاح ساختاری باید شامل کاهش نقش بازیگران شبه‌نظامی و نظامی در اقتصاد باشد
آثار تحقیقاتی مهم درباره اقتصاد ایران
۱. The Iranian Economy in the Twentieth Century: A Global Perspective
با همکاری Hadi Salehi Esfahani، این مقاله تحولی کلی در اقتصاد ایران قرن بیستم را بررسی می‌کند. آن‌ها نشان می‌دهند که اگرچه اقتصاد ایران در آغاز قرن عمدتاً کشاورزی و عقب‌مانده بود، به عوامل جهانی مانند قیمت نفت، تجارت بین‌الملل و تحولات سیاست اقتصادی واکنش نشان داد و شکل‌گیری اقتصاد نسبتا بزرگ و پیچیده امروز را رقم زد
۲. Economic trends and macroeconomic policies in post‑revolutionary Iran (1999)
این گزارش تحولات اقتصادی و سیاست‌های کلان ایران پس از انقلاب را بررسی می‌کند؛ از جمله چالش‌های کنترل نرخ تورم، سیاست‌های پولی، نرخ ارز و اصلاحات اقتصادی در دوره جنگ و پس از آن
۳. The System of Dependent Capitalism in Pre‑ and Post‑Revolutionary Iran
در مقاله‌ای در H Middle East Studies، پِسَران اقتصاد ایران Before/After انقلاب را به‌عنوان سیستمی وابسته توصیف می‌کند؛ صنعتی‌سازی به‌صورت جایگزینی واردات، تمرکز سرمایه‌گذاری در دست نخبگان و وابستگی شدید به درآمد نفت، ساختار وابسته‌ای پدید آورده که استقلال واقعی اقتصادی را تضعیف کرده است
۴. The Iranian Foreign Exchange Policy and the Black Market for Dollars (1992)
این مقاله به سیاست ارزی ایران و بازار سیاه دلار می‌پردازد؛ پِسَران نشان می‌دهد که نرخ‌گذاری رسمی ارز و کنترل‌های ارزی، رشد فعالیت‌های غیررسمی و فرار سرمایه را تقویت کرده و تثبیت اقتصاد را دشوار می‌سازد
۵. Identifying the Effects of Sanctions on the Iranian Economy (با Laudati، 2021)
این تحقیق تأثیر واقعی تحریم‌ها را بررسی می‌کند و نتیجه می‌گیرد تحریم‌ها موجب کاهش نرخ رشد از حدود ۴–۵٪ (در حالت عادی) به حدود ۳٪ واقعی شده‌اند. همچنین تحریم‌ها باعث افزایش تورم، کاهش مشارکت نیروی کار و اثرات منفی بر تحصیل دختران بوده‌اند. به‌ویژه، اثرات بر گروه‌های زنان و جوانان شدیدتر بوده است
۶. One Hundred Years of Oil Income and the Iranian Economy (2014)
همراه Mohaddes و Salehi-Esfahani، پِسَران بررسی می‌کند که چگونه درآمد نفتی – اگرچه در مقاطعی محرک رشد بوده – اما نوسانات شدید آن بدون مکانیسم‌های تثبیت‌کننده، اثرات مخربی به‌جا گذاشته و رشد پایدار را محدود کرده است.
