جزئیات برنامه واردات برق از ترکمنستان، روسیه و کشورهای خلیج فارس

اقتصادایرانی:

امروزه دولت به جای پرداختن به توسعه پایدار انرژی‌های تجدیدپذیر داخلی ، توجه خود را به واردات برق از کشورهای همسایه شمالی و جنوبی معطوف کرده است. این گزارش تلاش دارد تا موانع اساسی هر یک از این گزینه‌ها را بررسی کند و نشان دهد چرا سرمایه‌گذاری روی منابع داخلی، انتخابی هوشمندانه‌تر برای تضمین آینده انرژی کشور است.

*ناترازی در بخش برق ایران که ناشی از عواملی مانند قیمت‌گذاری دستوری، ارزان فروشی انرژی، بهره‌وری پایین نیروگاه‌های حرارتی و افزایش سریع مصرف انرژی است، تصمیم‌گیران را مجبور کرده تا به راه‌حل‌های کوتاه‌مدت* مانند واردات برق فکر کنند. در ادامه، به بررسی سه سناریوی اصلی واردات برق و موانع آن‌ها می‌پردازیم.

۱. برنامه‌های شمالی: مشکلات همکاری با ترکمنستان، روسیه و آذربایجان

• ترکمنستان :این کشور به عنوان یکی از گزینه‌های احتمالی مطرح شده، اما باتوجه به سابقه همکاری پولی و مالی، مشکلات فراوانی وجود دارد. پیشینه پرداخت بدهی‌های گازی ایران باعث کاهش تمایل ترکمنستان به انعقاد توافقات بلندمدت برای ارائه برق شده است و این امر ابهامی جدی را در روند مذاکرات ایجاد می‌کند.
• مسیر روسیه-آذربایجان-ایران :پروژه اتصال شبکه برق ایران به روسیه از طریق آذربایجان از جمله طرح‌های مهم محسوب می‌شود. با وجود این، پیچیدگی‌های فنی برای هماهنگ‌سازی شبکه‌ها به همراه موانع مالی و دیپلماتیک آن، باعث می‌شود که اجرای این طرح در کوتاه‌مدت عملی نشود.

۲. برنامه‌های جنوبی: هزینه‌های سنگین اتصال به شبکه کشورهای خلیج فارس

طرح واردات برق از کشورهای جنوبی خلیج فارس مانند امارات و قطر، سال‌ها در دسته پیشنهادات باقی‌مانده و هرگز به مرحله اجرا نرسیده است. این ناکامی دلایل مشخصی دارد:

• سرمایه‌گذاری هنگفت :احداث خطوط انتقال برق از طریق مسیرهای زیرآب (HVDC) نیازمند سرمایه‌گذاری بسیار بزرگ و استفاده از تکنولوژی پیشرفته است. هزینه بالا این عملیات باعث شده تا این طرح از برنامه‌های کشور خارج شود.
• زمان موردنیاز طولانی پروژه‌ها :پروژه‌هایی با چنین وسعت، حتی در صورت آمادگی مالی، به زمان بسیاری برای مطالعه، طراحی و اجرا نیاز دارند؛ بنابراین پاسخ‌گوی بحران انرژی کنونی نخواهند بود.

۳. رویکرد جایگزین: تمرکز بر منابع داخلی

در مقابل برنامه‌های پرخطر واردات، اندیشمندان حوزه انرژی ، مانند هاشم اورعی (استاد دانشگاه صنعتی شریف)، پیشنهاد میکنند که بر روی توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر داخلی تمرکز کنیم.

دلایل تاکید این پیشنهاد به شرح زیر است:

1. تضمین امنیت و استقلال انرژی: ایجاد نیروگاه‌های خورشیدی و بادی در داخل کشور، از زمینه‌های وابستگی ایران به مسائل خارجی می‌کاهد و امنیت انرژی را تضمین می‌کند.
2. صرفه اقتصادی بلندمدت: به اعتقاد کارشناسان، بودجه‌ای که در برنامه‌های واردات برق صرف می‌شود، می‌تواند به افزایش ظرفیت تولید داخلی برق با استفاده از منابع تجدیدپذیر اختصاص یابد که در مقایسه با برق وارداتی مقرون‌به‌صرفه‌تر است.
3. پتانسیل‌های بی‌نظیر جغرافیایی ایران: داشتن ۳۰۰ روز آفتابی و مناطق مناسب برای بهره‌برداری از انرژی باد، ایران را در جایگاه ویژه‌ای برای توسعه انرژی‌های پاک قرار داده است. تمرکز بر این ظرفیت موجب رشد پایدار اقتصادی و کاهش وابستگی خارجی خواهد شد.

جمع‌بندی نهایی: انتخاب میان راهکار فوری و راه‌حل همیشگی

اتکاء به واردات برق در نهایت به عنوان یک راه‌حل موقت ممکن است مشکلات انرژی فعلی کشور را حل کند؛ اما با توجه به خطرات مالی و ژئوپلیتیکی که به همراه دارد، سیاستی پایدار و قابل اتکا نخواهد بود. بازسازی ساختار اقتصادی انرژی کشور و سرمایه‌گذاری در زمینه منابع تجدیدپذیر داخلی ، گزینه‌ای امن‌تر و سودمندتر برای آینده صنعت برق ایران است. به وضوح، امید واقعی به حل چالش‌های انرژی ایران در توسعه توان داخلی و استفاده هوشمندانه از منابع طبیعی کشور نهفته است.