انقلاب در سهمیه‌بندی بنزین؛ کارت ملی جایگزین کارت سوخت می‌شود!
اقتصادایرانی:سهمیه بنزین به کارت ملی واریز می‌شود؛ حذف کارت سوخت و تخصیص یارانه بنزین بر اساس تعداد افراد خانوار به جای بنزین سه نرخی، راهکاری برای بهینه‌سازی مصرف و کاهش مشکلات سوخت.
بنزین به عنوان یکی از اصلی‌ترین کالاهای مورد استفاده در کشور مطرح بوده و طی سال‌های گذشته مشکلات مختلفی در این زمینه دیده شده است. در طول سالیان متمادی، بنزین با قیمت یارانه‌ای و ارزان‌تر به مصرف‌کنندگان عرضه شده است، اما موضوع افزایش قیمت این سوخت حساسیت بالایی در جامعه به همراه داشته است. از این رو، بسیاری از تحلیلگران معتقدند که طرح بنزین سه نرخی نمی‌تواند راه‌حل قابل اعتمادی برای مشکلات موجود در این حوزه باشد.
چالش‌های طرح بنزین سه نرخیاجرای طرح بنزین سه نرخی معضلات خاص خود را دارد. یکی از این مسائل این است که مردم به بهینه‌سازی مصرف سوخت علاقه‌مند نخواهند شد و در طول زمان، نرخ مشخص در پلکان سوم کارایی خود را از دست می‌دهد. در نتیجه، نیاز به افزایش مجدد قیمت ایجاد شده و این مسئله به طور پیوسته، شوک قیمتی به جامعه وارد می‌کند. در حالی‌که روش‌های دیگری در دسترس است که می‌توانند شیوه توزیع یارانه بنزین را اصلاح کنند.
اهمیت توزیع عادلانه یارانه انرژیایران از جمله کشورهایی است که بیشترین یارانه انرژی را ارائه می‌کند. بنابراین، ایجاد راهکارهایی منطقی و عادلانه برای توزیع این یارانه بسیار مهم است. این اصلاحات می‌توانند کاهش فشار اقتصادی بر ۸ دهک جامعه را تضمین کرده و همراهی مردم را جلب کنند. در حال حاضر، افرادی که از خودرو بیشتری برخوردار هستند، از حجم بیشتری از این یارانه بهره‌مند می‌شوند، در حالی که خانوارهایی فاقد خودرو عملا از این یارانه بی‌نصیب‌اند. با تخصیص سهمیه بنزین بر اساس تعداد افراد، می‌توان از این ناعدالتی جلوگیری کرد.
تفاوت بهره‌مندی دهک‌ها از یارانه بنزین
بر اساس نمودار فوق، توزیع یارانه بنزین بر مبنای مالکیت خودرو به شدت ناعادلانه است. این ساختار باعث می‌شود دهک‌های بالای جامعه، بیش از سایرین از یارانه سوخت بهره‌مند شوند. به گونه‌ای که بیشترین بهره‌مندی دهک بالای جامعه بیش از ۱۷.۵ برابر کمترین بهره‌مندی در دهک پایین است. این اختلاف گسترده نشان‌دهنده ناعادلانگی در سیستم کنونی است.
پیامدهای اجتماعی مدل فعلی توزیع یارانه بنزیندر چارچوب سیستم فعلی، حدود ۴۵ درصد خانوارهای ایرانی از یارانه بنزین بی‌بهره‌اند. به عنوان مثال، حدود ۱۳ میلیون خانوار خودرو ندارند. از سمت دیگر، فقط ۴.۶ درصد خانوارهای پر درآمد، مالک ۲۲ درصد خودروهای کشور هستند. با اجرای طرح بنزین سه نرخی، این ناعدالتی افزایش خواهد یافت.
نتیجه‌گیری و پیشنهاد اصلاحیتخصیص یارانه بنزین به افراد، همچنین امکان متنوع‌سازی سبد سوخت کشور را فراهم می‌کند. این رویکرد می‌تواند به استفاده بیشتر از سوخت‌های یارانه‌ای مانند CNG، LPG و برق در صنعت حمل‌ونقل منجر شود. از طرفی، روند حرکت به سمت حذف بنزین یارانه‌ای از سبد سوخت و تخصیص این یارانه فقط به کد ملی افراد جامعه آغاز خواهد شد.
یکی از پیامدهای مثبت این تغییر، تشویق مردم به صرفه‌جویی در مصرف بنزین و کاهش انگیزه قاچاق سوخت است. ضمن اینکه، رسما امکان صادرات بنزین فراهم می‌شود. تخصیص سهمیه بنزین بر اساس کد ملی، مردم را نسبت به مدیریت مصرف هوشیارتر کرده و توزیع یارانه را عادلانه‌تر می‌کند.
