هشدار: ۴ تهدید بزرگ برای مستاجران در وضعیت قرمز بازار اجاره

آمارهای رسمی نشان از کاهش تورم اجاره در ماه‌های اخیر دارند، اما این به معنای کاهش فشار بر مستاجران نیست. هم‌اکنون بازار اجاره با چهار چالش جدی روبرو است. نخستین مشکل، عدم تطابق میان درآمد و هزینه اجاره است که باعث می‌شود بخشی از مستاجران به ناچار به خانه‌هایی با قیمت کمتر و کیفیت پایین‌تر نقل مکان کنند.

هرچند تورم اجاره در ماه‌های گذشته کمتر از تورم کلی بوده است، اما این امر به معنای بهبود وضعیت اقتصادی مستاجران نیست. در واقع، تورم‌های مکرر و شدید در سال‌های اخیر موجب شده‌اند تا توانایی بخشی از مستاجران برای پرداخت اجاره به حداقل برسد. این دسته، نه تنها نگران تمدید قراردادهای فعلی خود هستند، بلکه مجبور می‌شوند به مکان‌های ارزان‌تری نقل مکان کنند. بنابراین، سیاست‌گذاران نمی‌توانند صرفاً به کاهش نسبی تورم در این بخش دلخوش کنند.

چالش دوم در بازار اجاره به رشد اقتصادی منفی یا صفر در دهه ۹۰ خورشیدی و افزایش همزمان جمعیت بازمی‌گردد، چیزی که باعث شده درآمد سرانه کاهش یابد و توانایی خرید خانه برای بسیاری از افراد از بین برود. سومین هشدار به عوامل خارجی مرتبط با بازار مربوط می‌شود، از جمله تورم کلی و رشد منفی اقتصادی. تا زمانی که این مشکلات ساختاری حل نشوند، سیاست‌هایی نظیر مسکن استیجاری یا یارانه اجاره تأثیر چندانی نخواهند داشت. هشدار چهارم، ناامیدی مستاجران از مالکیت خانه است. برخلاف دهه ۷۰ که افراد نسب به آینده خود امیدوار بودند، هم‌اکنون اکثر مستاجران چشم‌انداز روشنی برای خانه‌دار شدن ندارند.

مسکن؛ مفهومی پیچیده

محمود اولاد، پژوهشگر اقتصاد شهری، مسکن را فراتر از نیاز اولیه به سرپناه تعریف کرد و اشاره کرد که تأمین مسکن، علاوه بر سرپناه، امنیت، رفاه و حریم خصوصی را نیز شامل می‌شود. در دنیا مسکن جایگاه اقتصادی و اجتماعی افراد را نیز نشان می‌دهد و در برخی موارد به ابزاری برای نمایش وضعیت اجتماعی تبدیل شده است.

در حالی که برای گروه‌های کم درآمد، مسکن به معنای تأمین حداقل سرپناه است، با افزایش درآمد، مسکن می‌تواند نیازهای بیشتری اعم از رفاه و کیفیت بهتر را برآورده کند. به همین دلیل، برای اقشار کم‌درآمد خانه‌هایی که فقط وظیفه سرپناه را بر عهده دارند ممکن است نیازهای دیگر مانند ایمنی، کیفیت و زیرساخت مناسب را تأمین نکنند.